Արաբական թերակղզին բեդվիններից մինչև միլիարդատերեր

Արդեն մեկ տարի ինչ ուսումնասիրում եմ Արաբականթերակղզին և նրա բնակիչներին: Այդ ընթացքում պարզեցի, որ այս թերակղզու բնակիչներն ունեցել են բավականին հետաքրքիր սոցիալական զարգացում:Հատկապես մոտիվացիա հանդիսացավ այն, որ մի քանիտարում արաբները փոքրիկ գյուղերից սկսեցին ապրելմեգապոլիսներում: Այս նյութի մեջ կփորձեմ ներկայացնել մի շարք փաստական տվայլներ թերակղզու և դրա իշխողների մասին:

Նախ և առաջ կուզեի ներկայացնել, թե որտեղ են ապրում արաբները այսինքն իրենց թերակղզին:Տարածքը` 3 237 500 քառակուսի կմ  է, բնակչությունը` ավելի քան 77 միլիոն մարդ: Թերակղզու դերըհատկապես մեծացավ 19-րդ դարի ընթացքում։ Հայտնաբերվում են «սև ոսկու»`  նավթի և «կապույտվառելիքի»` բնական գազի հսկայական պաշարներ։
Արաբական թերակղզում և  Պարսից ծոցի ավազանում տեղակայված է նավթի համաշխարհայինպաշարների 2/3-ը, բնական գազի պաշարների գրեթե կեսը։ Կան նաև մետաղների օգտակար հանածոներիհանքավայրեր։
Թերակղզու և հարակից կղզիների վրա են տեղակայված  Սաուդյան Արաբիան, Եմենը, Օմանը, Արաբական Միացյալ Էմիրությունները, Կատարը,Բահրեյնը, Քուվեյթը։ 
1981 թվականին Եմենից բացի թերակղզու պետությունները հիմնում են Պարսից ծոցի տնտեսականհամագործակցության խորհրդի մեջ որի մեջ, սակայն, չի մտնում Եմենը։
Արաբական թերակղզին  սեմական ժողովուրդների հայրենիքն է ։ Ք.ա. 4-3-րդ հազարամյակներից սկսածայդ ժողովուրդների մեծ մասը տեղափոխվել է «Բարեբեր Մահիկի»տարածաշրջան՝ Միջագետք ու Միջերկրական ծովի արևելյան ափ։ Նրանց մի հատված հաստատվել էՀաբեշական բարձրավանդակում` Եթովպիա։


Սեմական ծողովուրները հիմնել են այնպիսի պետություններ, ինչպիսիքեն  Շումերը, Աքքադը,  Բաբելոնիան, Փյունիկիան,  Ասորեստանը,  Ասորիքի և Միջագետքիհռչակավոր քաղաք-պետությունները։ Ժամանակակից Սիրիայի ու Հորդանանիտարածքներում են գտնվում Նաբատեայի ու Պալմիրայի հելլենիստական ոճով կառուցվածքաղաքները: Այսօր չնչին բեկորներ մնացել են այդ պետություններից, ժողովուրդների մեծմասը ձուլվել է։ Այս երկրների մեծ մաս գրավել է մեր թագավոր Տիգրան Մեծը:

«Իսլամական պետություն» խմբավորման գրոհայիններն անողոքաբար քանդում և հողին ենհավասարեցնում հնագույն հուշարձանները Սիրիայում և Իրաքում։ Սպառնալիքի տակ էգտնվում նաև Լիբանանի համաշխարհային մշակութային ժառանգությունը։

Հնագույն վանքեր, հաղթանակի կամարներ, ամֆիթատրոններ՝ սիրիական Պալմիրան, որիավերակները գտնվում են ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի պաշտպանության ներքո, ուշ անտիկ շրջանիամենանշանակալի քաղաքներից է Մերձավոր Արևելքում։ Այժմ նրան սպառնում էոչնչացումը ԻՊ-ի ահաբեկիչների կողմից: «Իսլամական պետություն» ահաբեկչականխմբավորման զինյալները գրեթե հողին են հավասարեցրել իրաքյան հնագույն Հաթրաքաղաքը, որը հարուստ էր պարթևական ժամանակաշրջանի հուշարձաններով:

Զենքի միջոցով ահաբեկիչները ոչնչացրել են քաղաքից մնացած կիսավեր մշակութայինհուշարձանները:

Հաթրան ներառված էր ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային մշակութային ժառանգությանցուցակում՝ իր բացառիկ հելլենիստական և հունահռոմեական ավանդույթնեի ուճարտարապետական յուրահատուկ կոթողների շնորհիվ, որոնք ներառում էինհելլենիստական դարաշրջանի տարրեր ու հունահռոմեական ավանդույթներ:




Արաբական թերակղզին դարեր շարունակ բանկեցված է եղել տասնյակ ազգերով ու ազգություններով,ցեղերով ու ցեղային միություններով։ Սակայն գերիշխողը եղել և մնում են արաբները, որոնք իրենց են ձուլելշատ էթնիկ խմբեր։ Արաբական ցեղերը հայտնի էին երկու խոշոր խմբերով՝ հյուսիսային, որիհիմնադիրն Ադնանն էր , և հարավային, որի հիմնադիրն էր Կահտանը։ Հայտնի էին առյուծի որդիներ,)՝արծվի որդիներ, , և այլ ցեղերը Արաբները բնակվում էին հիմնականում ծովափնյա շրջաններում, ինչպեսնաև անապատներով ու տափաստաններով մեկ ցրված կանաչ կղզյակներում՝ օազիսներում։ Հատկապեսմեծաքանակ էր բնակչությունը հարավային Արաբիայում՝ Եմենում։


Հյուսիսային ու Կենտրոնական Արաբիայի բնակչությունը ևս զբաղվում էր նստակյաց հողագործությամբ։Նպաստավոր էին ոչ միայն Յամամայի և Եմենի ոռոգովի տարածքները, այլև Նաջդի սարահարթի,Բահրեյնի դաշտավայրի ու Հիջազի լեռնային օազիսները։ Նստակյաց ցեղերը ստեղծել էին քաղաք-պետություններ՝ շաաբաներ որոնք հունական պոլիսներ էին հիշեցնում։ Դրանք իրենց ազդեցությունըտարածում էին նաև շրջակա գյուղերի վրա՝ նպաստելով դրանց զարգացմանը։ 6-րդ դարում շաաբաների,ինչպես նաև Եմենում ձևավորված թագավորությունների թուլացումն ու անկումը բացասաբարանդրադարձավ սոցիալական, տնտեսական ու քաղաքական կյանքի վրա։ Պատճառը ՄերձավորԱրևելքում ևՀռոմեական կայսրությունում տիրող փոփոխություններն էին, որոնք հանգեցրին հին՝նախնադարյան ու ստրկատիրական կարգերի վերջնական վերացմանն ու նոր հասարակարգիստեղծմանը։ Արևելքի ժողովուրդները թևակոխեցին ավատատիրության դարաշրջան, որը տևեց 1,2-1,5հազարամյակ։ Նախաիսլամական շրջանում՝ 6-7-րդ դարերի թերակղզու բնակչության 4-4,5 միլիոնընստակյացներ էին, իսկ 2,5-3 միլիոն մարդ զբաղվում էր քոչվոր կամ կիսաքոչվորանասնապահությամբ հողագործությունը պատվազրկություն համարելով։


Նախաիսլամական շրջանի ցեղային համակարգն ունի մոտ երկու հազարամյա պատմություն։ Արաբականցեղերը ունեին հիմնական անդամներ, որոնք իրար հետ կապված էին արյունակցական կապով, ևերկրորդական անդամներ, որոնք պատերազմում հաղթված ցեղերի ստրկացված անդամներն էին կամթույլ տոհմերի հնազանդ անդամները։ Բեդուինները զբաղվում էին քոչվոր անասնապահությամբ ումասամբ հարձակումներով։ Արաբական թերակղզու հիմնական փոխադրամիջոցը, կենդանական սնունդի,հագուստի ապահովողն ու հարստության չափանիշը հարյուրավոր տարիներ եղել և մնում է ուղտը։
Արաբներ, սեմական ծագմամբ ազգ։ Խոսում են արաբերեն և բնակվում են ՄերձավորԱրևելքում ու Հյուսիսային Աֆրիկայում։ Դավանում են իսլամ։
Արաբների նախնիները Արաբական թերակղզում ապրող զանազան բեդուինական ցեղերնէին։ Նախաիսլամական Արաբիայում նրանք դարձել էին երկրամասի ամենահզոր ուժը։Միջնադարում արաբական ցեղերի տեղաշարժը արդյունք էր իսլամական պետության ստեղծման։




Ինչպես նշեցի սկզբում արաբական թերակղու դեր բարձրացավ այն ժամանակ երբ հայտնաբերվեց նավթըև գազը: Երբ նավթը հայտնաբերվեց եվրոպացիները ցանկանալով յուրացնել դա, եկան արաբականթերակղզի, բայց չհաջողեցին: Նրանց հաջողվեց նավթահորեր վերցնել Մերձավոր Արևելքի մի քանիերկրում: Արաբական թերակղզու չորս երկիր ունի բարձր դիրք համաշխարհային նավթի պահուստիցանկում: Սաուդյան Արաբիան գտնվում է երկրորդ, Քուվեյթը հինգերորդ, Արաբական ՄիացյալԷմիրությունը վեցերորդ, իսկ Քաթարը տասներեքերորդ: Գազի առումով տասնյակի մեջ կա Քաթարը ևՍաուդյան Արաբիան: Քաթարը այստեղ երկրորդն է, իսկ Սաուդյան Արաբիան ութերորդը: Այս բոլորերկրներում չկա դեմոկրատիա այդ իսկ պատճառով բոլոր նավթահանքերը կամ՛ պատկանում են այդերկրի միապետին, կամ ինչ-որ մի բարձրաստիճան պաշտոնյաի: Նրանք նավթից ստացած գումարըվերցնում են և ներդրում Եվրոպայի ինչ-որ մի ընկերությունում: Նաև կան դեպքեր, որ իրենք ենկազմակերպություն ստեղծում և դարձնում դրանք համաշխարհային նշանակության:
Այժմ տանք մի քանի մարդկանց անուններ ովքեր իրենց բնական պաշարների շնորհիվ դարձել ենմիլիարդատերեր: Մուհամեդ բին Ռաշիդ ալ Մակտում, կամ Շեյխ Մուհամեդը ՄԱԷ-ի վարչապետ ևփոխնախագահ, Դուբայի Էմիրության ղեկավարը։ Նրա իսկ գլխավորությամբ գյուղաքաղաք Դուբայը դարձավ աշխարհում ամենահայտնիներից, որպես ժամանցի և հանգստի քաղաք: Նրա կարողությունը 4միլիարդ դոլար է: Նրան է պատկանում նաև «Ֆլայ Էմիրատը», աշխարհում ամենամեծ ձիերի ախոռը ևաշխարհում հայտնի մի քանի այլ վայրեր Դուբայում: Խալիֆա բին Զայեդ ալ Նահյան Միացյալ ԱրաբականԷմիրությունների նախագահ, Աբու Դաբիի էմիր: Աբու Դաբի-ում է գտնվում ԱՄԷ նավթի 80%: Իր հորից էժառանգել իր կարողության մեծ մասը` մոտ տասնհինգ միլիարդ դոլար: Իր ընտանիքի կարողությունըհարյուր հիսուն միլիարդ դոլար: Ունի նաև մի կազմակերպություն Abu Dhabi Investment Authority որիկապիտալը հասնում է մոտավորապես ութ հարյուր յոթանասունհինգ միլիարդ դոլարի: Սալման բինԱբդուլ Ազիզ ալ Սաուդ,  Սաուդյան Արաբիայի Թագավորն է դարձել իր մեծ եղբոր՝ Աբդուլլահ Բին ԱբդուլԱզիզ Ալ-Սաուդի մահից հետո։ Սալման Բին Աբդուլ Ազիզ Ալ-Սաուդը, որպես Սաուդյան Արաբիայի նորարքա 30 միլիարդ  ԱՄՆ դոլար բաժանեց Սաուդյան Արաբիայի բնակիչներին պարգևների տեսքով։
Նրա հրամանով բոլոր պետական ծառայողները, թոշակառուները և ուսանողները ստացել են երկու ամսվավճարներ։ Բացի այդ նա մարեց 500 000 պարտքատերերի պարտքերը։ Ունի Սաուդյան Արաբիաումնավթահանքեր և գազի հանքեր:







Թե ինչ տվեց այս հոդվածը ինձ, դժվար է ասել, որովհետև ես մինչև այս հոդվածը շատ բան գիտեի արաբների մասին: Բայց շատ բաներ կան,որ այստեղից սովորեցի հատկապես թե արաբների նախնիները ինչով են սնվել, ինչով են հաց պատրաստել, ինչ կենդանու կաշվով են կարել իրենց զգեստների մի մասը: Նայելով արաբներին հասկանում ենք, որ արաբները այդ քան էլ արարչագործ ազգ չեն, բայց քանի, որ նրանց մոտ հայտնաբերվեց այնպիսի մի ռեսուրս, որ աշխարհում շատ քչերը ունեն, նրանք հարստացան: Արևմուտքը հիմա ձևացնում, թե մտածում է արևելքի ճակատագրով, բայց դա միայն թվում է առաջին հայացքից: Իրականում եթե նայենք, մինչև նավթը հայտնաբերվելը Եվրոպային չէր հետաքրքրում Արաբական թերակղզին,նրանք դրան վերաբերվում էին ընդամենը որպես անապատի կտորի:


Հղումներ` 1, 2, 3, 4, 5:


Նյութը կազմեց Էրիկ Նիկողոսյանը

Հայոց լեզու Նախագիծ. Հովհաննես Թումանյան

1․ Հովհաննես Թումանյանը «Հայոց լեռներում» բանաստեղծության մեջ ի՞նչ հնարք է օգտագործել յուրաքանչյուր տան բովանդակությունն ընդհանրացնելու համար։

1․ Վերջին երկտողում մեկ բառի փոփոխությամբ կրկնություն

2․ Վերջին երկտողի ամբողջական կրկնություն

3․ Տան առաջին տողի փոփոխությամբ կրկնություն

4․ Վերջին երկտողի ամբողջական փոփոխություն

2․ Ո՞րն է Հովհաննես Թումանյանի «Փարվանա» բալլադում արծարծված հիմնական գաղափարը։

1․ մերժված սիրո տառապանքը

2․ կյանքի անցողիկությունը

3․ հավերժական սիրո ձգտումը

4․ գործի անմահության գաղափարը

3․ Ո՞ր բառն է բաց թողած։

Կյանքըս արի հըրապարակ, ոտքի կոխան ամենքի.

Խափան, խոպան ու անպըտուղ, անցավ առանց արդյունքի:

Ինչքա՛ն ծաղիկ պիտի բուսներ, որ չըբուսավ էս հողին…

Ի՛նչ պատասխան պիտի ես տամ ․․․․․․․․ ու ծաղիկ տըվողին…

1․ հող

2․ ջուր

3․ ծառ

4․ ծիլ

4․ Ո՞ր բառն է բաց թողած։

Իմ կընունքին երկինքը՝ ժամ, արևը՝ ջահ սըրբազան,

Ծիածանը նարոտ եղավ, ամենքի սերն՝ ավազան.

Սարը եղավ կընքահայրըս, ցողը՝ մյուռոն ………….. ,

Ու կընքողըս Նա ինքն եղավ, որ սահմանեց ինձ պոետ:

1․ հոտավետ

2․ բուրավետ

3․ կենսավետ

4․ խնկավետ

5․ Ո՞ր բառն է բաց թողած։

Բերանն արնոտ Մարդակերը էն անբան

Հազար դարում հազիվ դառավ Մարդասպան.

Ձեռքերն արնոտ գընում է նա դեռ ․․․․․․․․․․․․․ ,

Ու հեռու մինչև Մարդը իր ճամփան։

1․ անկար

2․ անճար

3․ անմար

4․ կամկար

6․ Ո՞ր բառն է բաց թողած։

Ամեն մի սիրտ ցավով լըցվեց մեր դարում,

․․․․․․․․․․ սըրտով աշխարհ լըցվեց մեր դարում.

Ցավոտ աշխարհքն եկավ լըցվեց բովանդակ

Իմ սիրտը բաց, իմ սիրտը մեծ մեր դարում:

1․ Թախծոտ

2․ Վշտոտ

3․ Ցաված

4․ Ցավոտ

7․ Տողերի դասավորության ո՞ր տարբերակն է ճիշտ։

ա․ Տիեզերքում աստվածային մի ճամփորդ է իմ հոգին.

բ․ Վար մնացած մարդու համար արդեն խորթ է իմ հոգին:

գ․ Հեռացել է ու վերացել մինչ աստղերը հեռավոր,

դ․ Երկրից անցվոր, երկրի փառքին անհաղորդ է իմ հոգին.

1․ ա, դ, բ, գ

2․ բ, ա, գ, դ

3, ա, դ, գ, բ

4․ ա, բ, գ, դ

8․ Տողերի դասավորության ո՞ր տարբերակն է ճիշտ։

ա․ Լոռու արտում մի արտուտ

բ․ Աշնան ամպին ու զամպին

գ․ Մոլոր նըստած իր ճըմփին,

դ․ Նայում է միշտ իմ ճամփին:

1․ ա, գ, դ, բ

2․ բ, գ, ա, դ

3․ բ, ա, գ, դ

4․ գ, բ, ա, դ

9․ Տողերի դասավորության ո՞ր տարբերակն է ճիշտ։

ա․ Հույսը հատավ․․․ Ու լաց եղավ

բ․ Տխուր աղջիկն արքայի

գ․ Որ լիճ կապեց արտասուքը

դ․ Ծածկեց քաղաքն ու ամրոց

ե․ Ճամփաներին ամայի

զ․ Նայ՜եց, նայե՜ց սարերն ի վեր

Է․ Էսպես անցան շատ տարիներ

ը․ Էնքա՜ն արավ լաց ու կոծ

1․ ա-զ-բ-գ-դ-է-ը-ե

2․ զ-բ-ա-ե-է-ը-գ-դ

3․ է-բ-զ-ե-ա-ը-գ-դ

4․ ա-բ-գ-է-ը-դ-զ-ե

10․ Ո՞ր բառն է բաց թողնված։

Էսպես անցան շատ տարիներ․

Տըխուր աղջիկն արքայի

Նայ՜եց, նայե՜ց սարերն ի վեր

․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․ ամայի

1․ Կածաններին

2․ Շավիղներին

3․ Բավիղներին

4․ Ճամփաներին

11․ Ո՞ր պնդումն է Հովհաննես Թումանյանի երկերի ժանրային բութագրման վերաբերյալ ճիշտ չէ։

1․ «Գիքորը» դրամա է

2․ «Հոգեհանգիստը» բանաստեղծություն է

3․ «Հառաչանքը» պոեմ է

4․ «Փարվանան» բալլադ է

12․ Պնդումներից քանի՞սն են ճիշտ Հովհաննես Թումանյանի «Գիքորը» պատմվածքի վերաբերյալ։

1․ «Գիքորը» պատմվածքի որոշ դրվագներ վերցված են հենց իր՝ Թումանյանի կյանքից։

2․ Միամիտ գեղջուկ երեխան, ընկնելով իր համար բոլորովին մի նոր աշխարհ, այդպես էլ չի կարողանում յուրացնել այդ «անիրավ աշխարհում» գոյատևելու ձևերը։

3․ Պատմվածքում ներկայացվում է հայկական գյուղի սոցիալական ծանր դրությունը։

4․ Որդուն քաղաք տանելով՝ Համբոն մեծ հույսեր էր կապում նրա հետ, մինչդեռ քաղաքում ձրի ծառայող Գիքորն ինքն էր կարոտ հարազատ մեկի օգնության։

1․ մեկը

2․ երեքը

3․ չորսը

4․ բոլորը

13․ Հովհաննես Թումանյանի «Գիքորը» պատմվածքում Գիքորին հանդիպած համագյուղացերն ի՞նչ են զգում նրա նկատմամբ։

1․ խոր կարեկցանք

2․ արհամարհանք

3․ բարի նախանձ

4․ հիասթափություն

14․ Հովհաննես Թումանյանի «Գիքորը» պատմվածքում հարազատներն ի՞նչ չեն գտնում մահացած Գիքորի շորերի գրպաններում։

1․ փայլուն կոճակներ

2․ մի քանի գրոշներ

3․ նախշուն թղթեր

4․ չթի կտորներ

15․ Տարվա ո՞ր եղանակին է մահանում Գիքորը Հովհաննես Թումանյանի համանուն պատմվածքում։

1․ գարնանը

2․ ամռանը

3․ աշնանը

4․ ձմռանը

16․ Պնդումներից քանի՞սն են ճիշտ Հովհաննես Թումանյանի պատմվածքի վերաբերյալ։

ա․ Պատմվածքը պարունակում է գայլի մասին մի քանի ինքնուրույն պատմություններ, որոնք հավաքված են ընդհանուր սյուժեի շուրջը։

բ․ Յուրաքանչյուր պատմող կերպավորվում է իր խոսքերի միջոցով՝ առանց գրողի միջամտության։

գ․ Հեղինակը գիտնականի բարեխղճությամբ է նկարագրում գայլի վարքն ու բնավորությունը։

դ․ Ըստ հեղինակի՝ գայլը խելացի ու խուրամանկ կենդանի է և չի վախենում ո՛չ կրակից, ո՛չ բարձր ձայներից։

1․ մեկը

2․ երկուսը

3․ երեքը

4․ բոլորը

17․ Հովհաննես Թումանյանի «Գելը» պատմվածքում ինչո՞վ է ավարտվում պարանով գայլերի ոհմակին վախեցնող սրտոտ ու քաջ Եղոյի ճակատագիրը։

1․ Եղոն, պարանը ձիու հետևից պտտցնելով և այդպես վախեցնելով գայլերին, անվնաս տուն է հասնում։

2․ Եղոն մի կերպ փրկվում է, սակայն դառնում է խեղանդամ։

3․ Փախչելու ընթացքում Եղոյի պարանը ձեռքից ընկնում է, և գայլերը նրան հոշոտում են։

4. Եղոյին օգնության են հասնում հարևան գյուղի զուռնաչիներն ու նվագի ձայնով փախցնում գայլերին։

18. Գրական ի՞նչ ժանրի երկ է Հովհաննես Թումանյանի «Քաջ Նազարը»։

1․ կատակերգություն

2․ հեքիաթ

3․ պատմվածք

4․ բալլադ

19. Հովհաննես Թումանյանի «Քաջ Նազար»-ում գործող հերոսներից քանի՞սն են հանդես գալիս անձնանուններով

1․ մեկը

2․ երկուսը

3․ չորսը

4․ բոլորը

20․ Ո՞ր բառն է բաց թողած։

Մահախուճապ սերունդների

Աչքն է դիպել ․․․․․․․․․․․․․․․․ գագաթին,

Ու անցել։

1․ լույս

2․ սեգ

3․ վես

4․ ծեր

21․ Ո՞ր բառն է բաց թողած։

Ու էն վիճիտ ջըրերի տակ

Ցույց են տալիս մինչ էսօր

Ծեր արքայի ճերմակ ամրոցն

Ու շենքերը․․․․․․․․․․․․։

1․ փառավոր

2․ լուսավոր

3․ դարավոր

4․ բյուրավոր

22․ Տրվածներից ո՞րն է համապատասխանում Հովհաննես Թումանյանի «Գիքորը» պատմվածքին։

1․ Գիքորը բազազ Արտեմի խանութի մոտ տեսնում է իր երկու համագյուղացիներին, որոնք էլ նրան են տալիս տանեցիների ուղարկած նամակը։

2․ Իր ճարպկության համար Արտեմը Գիքորին տնից խանութ է տեղափոխում։

3․ Բազազի աշակերտ Վասոն շատ է օգնում Գիքորին՝ տիրոջից թաքցնելով նրա արարքները։

4․ Հիվանդ Գիքորին Համբոն հիվանդանոցից գյուղ է տանում, սակայն ճանապարհին Գիքորը մահանում է։

23. Հովհաննես Թումանյանի ո՞ր ստեղծագործությունից է տրված հատվածը։

Էսպես է ասել հընուց էդ մասին

Ֆարսի բյուլբյուլը, անմահ Ֆիրդուսին․

Ի՜նչը կըհաղթի կյանքում հերոսին,

Թե չըլինին

Կինն ու գինին։

1․ «Հայրենիքիս հետ»

2․ «Փարվանա»

3․ «Անուշ»

4․ «Թմկաբերդի առումը»

24․ Նշել բանաստեղծական տողերի ճիշտ հաջորդականության տարբերակը։

Ա․ Հայոց լեռներում

բ․ Տանում է իրեն վերքերն անհամար

գ․ Թալանված, ջարդված

դ․ Սուգի լեռներում

ե․ Ու հատված-հատված

զ․ Ու մեր քարվանը շըփոթ, սոսկահար

1․ ե, գ, ա, դ, բ, զ

2․ զ, բ, գ, ե, դ, ա

3․ բ, զ, ա, դ, գ, ե

4․ զ, գ, ե, բ, ա, դ

25․ Հովհաննես Թումանյանի ստեղծագործությունների ժանրային բնութագրումներից որու՞մ սխալ կա։

1․ «Քաջ Նազարը» հեքիաթ է, «Գիքորը»՝ պատմվածք։

2․ «Թմկաբերդի առումը», «Անուշը» պոեմներ են, «Հայոց վիշտը»՝ բանաստեղծություն։

3․ «Փարվանան» բալլադ է, «Գելը»՝ պատմվածք։

4․ «Հայրենիքիս հետ»-ը բանաստեղծություն է, «Հոգեհանգիստը»՝ պոեմ։

26․ Տրված հատվածներից ո՞րն է Հովհաննես Թումանյանի «Անուշ» պոեմի նախերգանքից։

1․ Ու նրանց հետ՝ ցող արցունքով

Լըցված սըրտերն ու աչեր՝

Սարի ծաղկունք տըխուր սյուքով

Հառաչեցին են գիշեր:

2․ Կանչում է կըրկին, կանչում անդադար

Էն չքնաղ երկրի կարոտը անքուն,

Ու թևերն ահա փռած տիրաբար

Թըռչում է հոգիս, թըռչում դեպի տուն:

3. Ամպի տակից ջուր է գալի,

Դոշ է տալի, փըրփըրում.

Էն ո՞ւմ յարն է նըստած լալի

Հոնգուր-հոնգուր էն սարում:

4. Ձըմռան մի գիշեր կար մի հարսանիք,

Հըրճվում էր անզուսպ ամբոխը գյուղի.

Գյուղն էին իջել հովիվ պատանքի`

Աղջիկ տեսնելու, պարի ու կոխի:

27. Նշել բանաստեղծական տողերի ճիշտ հաջորդականության տարբերակը։

1. Հայոց լեռներում

2․ Էն անլույս մըթնում

3․ Մեր ճամփեն խավար, մեր ճամփեն գիշեր

4․ Դըժար լեռներում

5․ Երկա՜ր դարերով գընում ենք դեպ վեր

6․ Ու մենք անհատնում
3, 6, 2, 5, 1, 4

28. Հովհաննես Թումանյանի «Հայոց լեռներում» բանաստեղծության վեցատողերի վերջին բառակապակցությունները դասավորել ըստ բանաստեղծական տների հերթականության։

1․ Սուգի լեռներում, 2․ Կանաչ լեռներում, 3․ Դըժար լեռներում, 4․ Արնոտ լեռներում, 5․ Բարձըր լեռներում։
3 5 4 1 2

29․ Ո՞ր բառն է բաց թողած։

Տանում ենք հընուց մեր գանձերն անգին,

Մեր գանձերը ծով,

Ինչ որ դարերով

Երկնել է, ծընել մեր խորունկ հոգին

Հայոց լեռներում,

…………. լեռներում։

1․ Սուգի

2․ Արնոտ

3․ Դըժար

4․ Բարձըր

30․ Տրվածներից քանի՞սն են Ճիշտ Հովհաննես Թումանյանի ստեղծագործությունների վերաբերյալ։

1․ «Հայրենիքիս հետ» բանաստեղծության մեջ հեղինակը Հայաստանը բնութագրում է «ողբի», «որբի», «զարկված» ու «զըրկված» հայրենիք՝ մեր ողբերգության պատճառը համարելով անմիաբանությունը։

2․ «Անուշ» պոեմում կա «անցվոր ախպոր» կերպարը, որը «աշխարհի կարգն» է հիշեցնում դժբախտ Անուշին, ինչը, սակայն, Անուշը չի ընդունում։

3․ «Հայոց լեռներում» բանաստեղծության մեջ հեղինակը փառաբանում է հայոց լեռները, որոնք դարեր շարունակ իրենց լանջերին տեղ չեն տվել «անապատի սև օրդուներին»՝ իրենց խորքերում պատսպարելով հայ գաղթականներին։

4․ «Թմկաբերդի առումը» պոեմում մահամերձ Թաթուլը կնոջ մատնության մասին իմանում է վերջին պահին, երբ իր զինվորների մեծ մասն արդեն սպանված էր։

3 հատը

31․ Հովհաննես Թումանյանի նշված ստեղծագործություններից քանի՞սն են բանաստեղծություն։

«Հայոց վիշտը», «Հոգեհանգիստ», «Հառաչանք», «Հայոց լեռներում», «Հայրենիքիս հետ», «Թմկաբերդի առումը», «Փարվանա», «Անուշ»։

32․ Տրվածներից քանի՞սն են սխալ Հովհաննես Թումանյանի ստեղծագործությունների վերաբերյալ։

1․ «Գիքորը» պատմվածքում հեղինակը խոր ցավով է հայ գյուղի թշվառ կյանքը համեմատում քաղաքի բարեկեցիկ կենցաղի հետ՝ Գիքորի ողբերգության համար մեղադրելով նաև իշխանություններին։

2․ «Գելը» ստեղծագործության մեջ հեղինակը ներկայացնում է գայլերի մասին պատմություններ, որոնց անմիջական մասնակիցն ու պատմողը հենց ինքն է։

3․ «Քաջ Նազար» հեքիաթի համանուն հերոսը թագավոր դառնալուց հետո հրաժարվում է կռիվ գնալուց՝ ժամանակ առ ժամանակ պալատականներին հիշեցնելով, որ իր նման քաջ թագավորին վայել չէ վախկոտ թշնամուն դեմ գնալ։

4․ «Գելը» պատմվածքում հեղինակը մշտապես շեշտում է նրանց դեմ գյուղացիների միասնական պայքարի անհրաժեշտության մասին՝ բերելով հարևան գյուղերի օրինակը։

33․ Հովհաննես Թումանյանի ո՞ր ստեղծագործությունն է սկսվում հետևյալ տողերով։

Բարձրագահ Աբուլն ու Մըթին սարեր

Մեջք մեջքի տըված կանգնել վեհափառ,

Իրենց ուսերին, Ջավախքից էլ վեր՝

Բըռնած պահում են մի ուրիշ աշխարհ։

1․ «Փարվանա»

2․ «Թմկաբերդի առում»

3․ «Անուշ»

4․ «Հայոց լեռներում»

34․ Որտե՞ղ են կատարվում Հովհաննես Թումանյանի «Փարվանա» բալլադի գործողությունները․



1․ Լոռիում

2․ Սյունիքում

3․ Ջավախք

4․ Գուգարքում

35․Ո՞վ է տրված բանաստեղծական հատվածի հեղինակը։

Աշխարհքում հաստատ չկա ոչ մի բան,

Ու մի՛ հավատալ երբեք ոչ մեկին․

Ոչ բախտին, փառքին, ոչ մեծ հաղթության,

Ոչ սիրած կնկա տված բաժակին․․․

1․ Հովհաննես Թումանյանը

2․ Ավետիք Իսահակյանը

3․ Եղիշե Չարենց

4․ Հովհաննես Շիրազ

36․ Ո՞ր հատվածը Հովհաննես Թումանյանի ո՞ր ստեղծագործությունից է։

ա․ Ու պոետներ, որ չեն պղծել իրեն շուրթերն անեծքով

Պիտի գովեն քո նոր կյանքը ­­նոր երգերով, նոր խոսքով․․․

բ․ Անց է կենում դարձյալ տարին։

Նայում է կույսն ամեն օր,

Ոչ մի սարից, ոչ մի ճամփին

Չի երևում ձիավոր։

գ․ Ու մարդասպանը դուրս եկավ ձորից,

Դեմքը այլայլված, քայլվածքը մոլոր․

Սարսափ է կաթում արնոտ աչքերից,

Եվ կերպարանքը փոխված է բոլոր։

դ․ Բաց արավ ցերեկն իր աչքը պայծառ

Աշխարհքի վըրա, Ջավախքի վըրա,

Ավերակ բերդին, սև ամպի նըման,

Ծուխն ու թըշնամին չոքել են ահա։

1․ «Անուշ»

2․ «Թմկաբերդի առում»

3․ «Փարվանա»

4․ «Հայրենիքիս հետ»

1․ 1-գ, 2-դ, 3- բ, 4-ա

2․ 1-դ, 2-բ, 3-ա, 4-գ

3․ 1-բ, 2-դ, 3-գ, 4-ա

4․ 1-գ, 2-դ․ 3-ա, 4բ

37․ Հովհաննես Թումանյանի «Անուշ» պոեմի դրվագներից ո՞րը բազմամարդ տեսարան չէ։

1․ Սարոյի մոր ողբը

2․ Համբարձման տոնը և վիճակ հանելը

3․ Սարոյի և Մոսիի կոխ բռնելը

4 Անուշի խելագարության տեսարանը

38․ Հովհանննես Թումանյանի «Անուշ» պոեմի ո՞ր հերոսն է պոեմի դրվագներից մեկում նկարագրվում հետևյալ կերպ․

Դեմքը այլայլված քայլվածքը մոլոր․

Սարսափ է կաթում արնոտ աչքերից,

Եվ կերպարանքը փոխված է բոլոր։

1․ Մոսին

2․ Անուշը

3․ Սարոն

4․ Ծերունին

39․ Հովհանննես Թումանյանի «Անուշ» պոեմում ո՞վ է Անուշին խորհուրդ տալիս․

Թե տալիս ես՝ վարդ ես ուզում՝

Մայիս կգա, մի քիչ կաց,

Թե լալիս ես՝ յարդ ես ուզում,

Ա՜խ նա գնաց, նա գնա՜ց․․․

1․ ծերունին

2․ անցվոր ախպերը

3․ ընկերուհին

4․ Անուշի մայրը

40․ Ի՞նչ երազ է տեսնում Հովհաննես Թումանյանի «Թմկաբերդի առում» պոեմի հերոս Թաթուլ իշխանը մատնության գիշերը։

1․ Թմկաբերդը հիմնահատակ քանդվել է։

2․ Ցին ու ագռավ լցվել են Թմկաբերդ։

3․ Վիշապօձը փաթաթվել է ամրոցին։

4․ Նադիր շահը սպանում է իրեն՝ Թաթուլին։

41․ Ո՞ր հատվածը Հովհաննես Թումանյանի «Թմկաբերդի առումը» պոեմից չԷ։

1. Ու կռվի դաշտում Շահի առաջին

Արին մի անգամ գովքը սիրունի.

Նրան իր տեսքով, հասակով, ասին,

Չի հասնի չքնաղ հուրին Իրանի:

2.Պտույտ է գալի չքնաղ տիրուհին,

Անցնում է, հսկում սեղաններն ամեն,

Հորդորում, խնդրում, որ ուրախ լինին,

Որ լիքն ու առատ բաժակներ քամեն:

3․ Աշխարհքում հաստատ չկա ոչ մի բան,

Ու մի՛ հավատալ երբեք ոչ մեկին․

Ոչ բախտի, փառքի, ոչ մեծ հաղթության,

Ոչ սիրած կնկա տված բաժակին․․․

4․ Խուրխուլ մակույկով հանձնվիր ծովին,

քան թե հավատա կնոջ երդումին․

Նա՝ կավատ, վարար, մի չքնաղ դժոխք,

նրա բերանով Իբլիսն է խոսում։

Հայոց լեզու Նախագիծ 5

Դավաճանություն
Դավաճանություն մարդկային չարիքներից մեկն է, բայց ավելի դաժան է լինում երբ քո հարազատն է քեզ դավաճանում:Մարդուն ի ծնե պետք է սովորեցնել, որ դավաճաներին չեն սիրում հասարակության մեջ:Ինձ համար կա դավաճանության մի տեսակ, որ չես կարող հասկանալ դա ազգի դավաճանությունն է:Երբ փնտրում ես դավաճաններ պատմության մեջ, հասկանում ես, որ հայ ազգի մեջ դավաճանների պակաս չենք ունեցել և դրա համար շատ ենք տուժվել:

Հայոց լեզու Նախագիծ 4

Նախագիծ 4

1. Մեռած քաղաքի՝ Վանի ողբերգությունը ո՞ր պոեմում է պատկերված:
1.«Բիբլիական» (Հ. Շիրազ)
2. «Դանթեական առասպել» (Ե. Չարենց)
3. «Անլռելի զանգակատուն» (Պ. Սեւակ)
4. «Աբու-Լալա Մահարի» (Ավ. Իսահակյան)

2. Ո՞ր պնդումն է Եղիշե Չարենցի «Դանթեական առասպել» պոեմի վերաբերյալ ճիշտ չէ:
1. Պոեմը սկսվում է պատերազմ մեկնող երիտասարդ կամավորների ուրախ տրամադրությամբ:
2. Պոեմում կռվի որեւէ դրվագ անմիջականորեն չի ներկայացվում:
3. Պոեմում բանաստեղծը նկարագրում է պատերազմի հետքերը Կարսից մինչեւ Վան ընկած ճանապարհին:
4. Պոեմի կենտրոնական դեմքը ինքը՝ զինվոր բանաստեղծն է:

3. Ո՞ր հատվածը Եղիշե Չարենցի «Դանթեական առասպել» պոեմից չէ:
1) Ինչու՞ է երազն այս աշխարհավեր
Կախվել մեր գլխին այսպես կուրորեն:
2) Եվ հավատացինք, հարբած ու գինով,
Որ դու կաս՝ հզոր, մարմնացում Ուժի…
3)Ու պե՜տք է քայլե՜լ ու քայլե՜լ համառ՝
Ապրելու հսկա տենչը բեռ առած…
4)Զգում էինք, որ մի մութ թշնամի
Նենգ, դարան մտած, պահվել է հեռուն…

4. Ո՞ր պնդումը ճիշտ չէ Եղիշե Չարենցի «Ամբոխները խելագարված» պոեմի վերաբերյալ:

1. Պոեմն սկսվում է նախերգանք-ուղերձով, որը հղվում է ողջակիզվող հոգիներին:

2. Պոեմում հանդես է գալիս պայքարող ժողովուրդը, իսկ որպես խորհրդանիշներ՝ հինը մարմնավորող քաղաքը, երգը, մայրամուտը, արեւը:

3. Պատկերված է երկաթուղային կայարանը՝ որպես հին աշխարհի խորհրդանիշներից մեկը:

4. Քնարական պոեմ է, որի միակ հերոսը բանաստեղծն է:

5. Ո՞ր շարքում են միայն Եղիշե Չարենցի ստեղծագործությունները:

1. «Ես իմ անուշ Հայաստանի», «Հայրենիքիս հետ», «Դանթեական առասպել»

2. «Դեպի լյառը Մասիս», «Անակնկալ հանդիպում Պետրոպավլովյան ամրոցում», «Գանգրահեր տղան»

3. «Էլի գարուն կգա», «Գարնանամուտ», «Վահագն»

4. «Հավերժական սերը», «Տաղ անձնական», «Մահվան տեսիլ»

6. Ո՞րն է Եղիշե Չարենցի «Վահագն» պոեմի հիմնական գաղափարը:

1. գորշ իրականության մեջ երազող մարդկանց չհասկացված լինելը

2. իրական Հայաստանի փոխարեն առասպելական Հայաստան տեսնողների դեմ ընդվզումը

3. ամպրոպի աստված Վահագնի ուժի եւ հզորության փառաբանումը

4. Գողթան երգիչների բանաստեղծական ձիրքի գովերգումը:

7. Ո՞ր աստվածն է Եղիշե Չարենցի «Վահագն» պոեմից:1) Թե մի՞ֆ էիր դու … Եկան երգեցինՄի հին իրիկուն գուսանները ծեր …2) Ինչո՞ւ երազն այս աշխարհավերԿախվել մեր գլխին այսպես կուրորեն:

3) Որ – տիեզերքի կախարդանքը մառՉցնդի՜ երբեք ու մնա – երազ …

4) Եւ չէինք հիշում այլեւս ոչինչ,Եւ չգիտեինք՝ ի՞նչ էինք անում:

8. Եղիշե Չարենցի ո՞ր ստեղծագործությունից է տրված հատվածը: … Եւ հավատացինք, հարբած ու գինով, Որ դու կաս՝ հզոր, մարմնացում Ուժի –

Իսկ նրանք եկան՝ արյունով, հրով

Մեր երկիրը հին դարձրին փոշի …

1. «Մահվան տեսիլ»

2. «Վահագն»

3. «Հեռացումի խոսքեր»

4. «Անվերնագիր»

9. Ո՞րն է Եղիշե Չարենցի «Վահագն» պոեմի առաջին բառակապակցության բաց թողած բառը.…………………….. աստված …

1. Կրակի

2. Կայծակի

3. Արեւի

4. Հրդեհի

10. Տողերի դասավորության ո՞ր տարբերակն է ճիշտ:

1. Գորշ, տաղտկալի ու խելագար երգ է կարծես այս կյանքը մի

2. Եւ ո՞ւմ համար – էլ ո՞ւմ համար կարոտակեզ երգ է հիմի

3. Սիրտս՝ լցված տարիների սեղմ արճիճով ու կապարով

4. Ինչ-որ մեկի սրտում բացված – վերք է կարծես այս կյանքը մի

· 1,4,2,3

· 1,2,4,3

· 2,3,1,4

· 4,1,2,3

11. Եղիշե Չարենցի ո՞ր ստեղծագործությունից է տրված հատվածը:Չէ՞ որ կյանքում չհասկացավ ոչ ոք մեզ,Ու խնդացին լուսավոր մեր աչքերին,

Բութ հեգնեցին մեր կարոտները հրկեզ

Ու հեռացան: Ու ոչ մի լույս չբերին:

0. «Հարդագողի ճամփորդները»

1. «Մահվան տեսիլ»

2. «Տաղ անձնական»

3. «Դանթեական առասպել»

12. Եղիշե Չարենցի ստեղծագործության վերաբերյալ պնդումներից որո՞ւմ սխալ կա:

0. «Դանթեական առասպել» պոեմում Չարենցը ականատեսի աչքերով նկարագրել է Վանը՝ Մեռած Քաղաքը:

1. «Տաղարանում» ընդգրկված են «Ես իմ անուշ Հայաստանի», «Տաղ անձնական», «Էլի գարուն կգա …» եւ մի շարք այլ բանաստեղծություններ:

2. «Գանգրահեր տղան» չափածո նովելում Չարենցը ուրվագծում է գալիք Հայաստանի պատկերը:

3. «Դեպի լյառը Մասիս» պոեմում Չարենցը ներկայացնում է Խաչատուր Աբովյանի վերջին գիշերվա խոհերն ու ապրումները:

13. Ո՞րը Եղիշե Չարենցի «Դեպի լյառը Մասիս» պոեմի քնարական հերոսի՝ Խաչատուր Աբովյանի վերջին գիշերվա խորհրդածություններից չէ:

0. Իր կյանքի դորպատյան հուշերը

1. Մասիսի գագաթը բարձրանալու վերհուշը

2. ստեղծագործական նոր ծրագրերը

3. «Վերք Հայաստանի» վեպում արծարծված քաղաքական կողմնորոշման վերանայումը

14. Ո՞ր հատվածն է Եղիշե Չարենցի «Անվերնագիր» («Իմ մահվան օրը կիջնի լռություն») բանաստեղծությունից:1.Թե ուզում ես երգդ լսեն,
Ժամանակիդ շո՛ւնչը դարձիր:2.Քո անկումները եղել են միշտ
Եղանակի պես պատահական …

3.Ու կանգնել եմ ես
Լեռների վրա իմ ավեր երկրի …

4.Այն, որ ես էի, որ իմն էր առաջ,
Արդեն չի հառնի եւ ոչ մի գրքում …

15. Բանաստեղծական հատվածներից ո՞րը Եղիշե Չարենցի ո՞ր ստեղծագործությունից է:

0. Ի՞նչ է ասում այդ գիրքը եւ ի՞նչ է

Զուր չէ՞ արդյոք վատնել անհատնելի իր ձիրքը.

Եւ չի՞ եղել արդյոք իր ողջունած հեռուն

Մի թիարան վատթար …

2. Արեւը արդեն բարձրացել է քիչ,

Զնգում է օրը, ինչպես երգեհոն-

Ու կապո՜ւյտ, կապո՜ւյտ, կապո՜ւյտ երկնքից

Թափվում է կարծես երգ ու խնդություն:

3. Չէ՞ որ կյանքում չհասկացավ ոչ ոք մեզ,-

Ու խնդացին լուսավո՛ր մեր աչքերին,

Բութ հեգնեցին մեր կարոտները հրկեզ-

Ու հեռացան: Ու ոչ մի լույս չբերին:

4. Եւ մարդիկ՝ անգամ երգերիս անգետ,

Մարդիկ, որ թեւ կյանքիս արձագանք,

Մնացել են լոկ վկա անտարբեր

Եւ կարծել են, թե ես վաղուց չկամ,-

…Զարմացած կզգան ինձ այնքա՜ն մոտիկ

Եւ հանկարծ այնքա՜ն թանկ ու հարազատ…

ա. «Հարդագողի ճամփորդները»

բ. «Դեպի լյառը Մասիս»

գ. «Գանգրահեր տղան»

դ. «Տաղ անձնական»

ե. «Անվերնագիր»

· ա-3, բ-2, գ-4, դ-1

· ա-2, բ-3, գ-4, դ-1

· ա-3, բ-2, գ-1, դ-4

· ա-1, բ-2, գ-4, դ-3



Հրդեհի աստված, հրդեհ ու կրակ,
Օ, Վահագն արի: – Տեսնում եմ ահա,
Որ ծիծաղում ու քրքջում են նրանք
Արնաքամ ընկած դիակիդ վրա:
Թե մի՞ֆ էիր դու … Եկան երգեցին
Մի հին իրիկուն գուսանները ծեր,
Որ հզո՜ր ես դու, հրոտ, հրածի՜ն,
Որ դո՜ւ կբերես փրկությունը մեր:
Եվ հավատացինք, հարբած ու գինով,
Որ դու կաս՝ հզոր, մարմնացում Ուժի՛ –
Իսկ նրանք եկան՝ արյունով, հրով
Մեր երկիրը հին դարձրին փոշի …
Եվ երբ քարշ տվին դիակդ արնաքամ,
Որ նետեն քաղցած ոհմակներին կեր –
Մեր կյանքի հիմներն անդունդը ընկան
Եվ արնոտ միգում ճարճատում են դեռ …

《Վահագն》 բանաստեղծությունը նվիրված է հեթանոս Վահագնին: Թեև ունի 16 տող, սակայն Չարենցը այն զետեղել է իր պոեմների շարքին: Այն ունի շատ մեծ ասելիք: Անցյալով ապրելը, անցյալով շարժվելը չի թողնում գնալ առաջ, տեսնել ապագան, պետք է փնտրել նորը, պետք է միասնական լինել, պատասխանատվություն մեր ուսերին, այլ ոչ թե հին հերոսների ուսերին թողնենք ամբողջ պատասխանատվությունը և սպասենք իրենց, ինչպես ասում է. 《Մեր կյանքի հիմներն անդունդը ընկան



Եվ արնոտ միգում ճարճատում են դեռ》:

Հայոց լեզու Նախագիծ 3

Նախագիծ 3
Բարի մարդ: Հետազոտական աշխատանք
Ո՞վ է իրականում բարի մարդ:
Մարդիկ…բարի մարդիկ… Մարդն իր էությամբ բարի է, իսկ չար մարդիկ մարդիկ չեն: Եթե հետեւենք այն կարծրատիպին, որ մարդիկ վերանում են, ապա դա դառնում է նույնն ինչ մենք ասենք, թե մարդիկ վերանում են, իրենց փոխարեն Երկիրը ծածկվում է երկոտանի արարածներով, ովքեր կատարում են բնության կողմից տրված նվազագույն երեւույթները, ինչ-որ անում են մյուս կենդանիները:
Սակայն միանշանակ ասել հնարավոր չէ, քանի որ երբեմն միալրավոր մարդկանց մեջ դուք տեսնում եք, գտնում եք, ծանոթանում եք իսկական մարդկանց հետ: Ես համոզված եմ, որ մարդ տեսակը երբեք չի վերանա, քանի որ նա է պատասխանատուն մարդկության պահպանմանը:
Ո՞րն է բառարանում նայածդ վերջին բառը:
աշտե-նիզակ
Առանձնացրեք հինգ բառ, որոնք երբևէ չէիք լսել:
որոմ-մոլախոտ
նշավակել-նախատել, ծանակել, խայտառակել
ձաբռտուք– տգեղ եւ անփույթ ձեռագիր
խամութի- 1. լծկանի վզին անցկացվող աղեղ, որ բաղկացած է փայտյա կմախքից և դրան փաթաթված փափուկ կաշվից կամ թաղիքից 2. (հնացած) ձիերը կառքի ղեկին լծելու կաշի:
առանձնացրեք հինգ բառ, որոնք երբևէ չէիք լսել
վաթել- թափել, հոսեցնել
Անձնանունների բառարանից գտեք ձեր, ձեր ծնողների, մտերիմների կամ ուղղակի ձեզ դուր եկող անձնանունների բացատրությունները
ԼԻԱՆԱ – նրբակազմ
ՍԱՀԱԿ – ծիծաղկոտ
ԱՆՆԱ - Աստծո ողորմություն
ՆԵԼԼԻ - խիստ, համարձակ
ՄԱՐԻԱՄ – զվարթ
ՀԱԿՈԲ – պայքարող
ՎԱՀԵ – լավագույն
ԳՈՒՐԳԵՆ - առյուծ, գայլ
ՆԱՐԵ – լուսավոր
ԱՐՍԵՆ - բարի մարդ
ԴԱՆԱ - խելացի, ճշտապահ

Հայոց լեզու Նախագիծ 2

Նախագիծ 2
Հարուկի Մուրակամի «Սպիտակ սուտը»
Սուտը բոլորիս ուղեկցում է: Այն ինչքան էլ փորձել չօգտագործել, մեկ է, գալիս է մի պահ, երբ ստելը դառնում է անխուսափելի: Դու պետք է ստես, որպեսզի փրկես քեզ հարազատ մարդուն, դուրս գաս ծանր իրավիճակից,,,,նույնիսկ կան մարդիկ, ովքեր չեն կարողանում առանց ստի: Երբեմն այդ սուտը իրենից չի ենթադրում խաբկանք, դա ուղղակի մի ինչ-որ հերոսական պատմություն է, որը օգնում է քեզ ինքնահաստատվել, կամ ուղղակի հաճույք է պատճառում: Դա ուղղված չէ ինչ-որ մեկի վատ լինելուն կամ սխալ ինֆորմացիայի տարածմանը, որը կխանգարի ինչ-որ մեկին զարգացնելու իր գործը, դա ընդամենը պահի տակ մտածված մի բան է, որը շուտ մոռացվում է: Եվ հենց դա էլ արդեն սպիտակ սուտն

Հայոց լեզու Նախագիծ 1

Նախագիծ 1
Վիլիամ Սարոյան «Գեղեցիկ սպիտակ ձիու ամառը»
1. Ինչպե՞ս էր ապրում Ղարաօղլանյանների ընտանիքը:
«Մենք աղքատ էինք։ Մենք փող չունեինք։ Մեր ամբողջ տոհմը ծայրահեղ աղքատ էր։ Ղարօղլանյանների գերդաստանի բոլոր ճյուղերը ապրում էին աշխարհում ամենազարմանալի և անհեթեթ չքավորության մեջ։ Ոչ ոք, նույնիսկ մեր ընտանիքի ծերերը, չէին կարող հասկանալ, թե որտեղից էինք մենք բավարար փող ճարում մեր փորը ուտելիքով լցնելու համար։ Ամենակարևորը, սակայն, այն էր, որ մենք հռչակված էինք մեր ազնվությամբ։ Մենք մեր ազնվությամբ հռչակավոր էինք եղել շուրջ տասնմեկ դարեր ի վեր, նույնիսկ այն ժամանակ, երբ ամենահարուստ ընտանիքն էինք մի երկրում, որը մեզ համար և ողջ աշխարհն էր։»

2. Քանի՞ տարեկան էր հերոսը:
Հերոսը ինը տարեկան էր:

3. Ո՞վ էր Մուրադը:
Մուրադը հերոսի զարմիկն էր:

4.Ո՞վ էր Ջոն Բայրոն:
Մի ասորի ագարակատեր էր, որ մենությունից հայերեն խոսել էր սովորել։

5. Որտե՞ղ էր թաքցնվում գողացված ձին:
Ձին թաքցնում էին ավերված այգու գոմում:



6. Ինչպե՞ս է ավարտվում այս պատմվածքը:
Ջոն Բայրոն տեսնում է հերոսին եւ Մուրադին ձին հեծնելիս, եւ միանգամից նմանեցնում իր կորած ձիուն, նույնիսկ ատամներն են լինում միանման: Սական նա ասում է, որ եթե չիմանար իրենց ընտանիքին, չիմանար իրենց ցեղի ազնվությունը, կասեր, որ այդ ձին իրենն է, բայց այս դեպքում ինքն ավելի շուտ կհավատա իր սրտին, քան աչքերին, ու թողնում հեռանում է: Այդտեղ Մուրադն ասում է, որ ձին պետք է շտապ հետ վերադարձվի: Հաջորդ առավոտ ձին արդեն ագարակատեր Ջոն Բայրոի գոմում էր: Ագարակատերը տեսնելով իր ձին, կեսօրին գալիս է Ղարաօղլանյանների տուն, եւ ասում, որ իր ձին վերադարձել է, նույնիսկ ավելի ուժեղ է եւ բնավորությամբ ավելի մեղմ, քան առաջ:

Մաթեմատիկա. Նախագիծ 3 Ցուցիչային հավասարումներ և անհավասարումներ

Ցուցիչային հավասարումներ.






Եթե b ≤ 0, ապա ax = b ՝ հավասարումը լուծում չունի,


Եթե b > 0, ապա ax =b հավասարումն ունի միակ լուծում:


Լուծման միակությունը բխում է ցուցիչային ֆունկցիայի մոնոտոնլինելուց, քանի որ մոնոտոն ֆունկցիան րի կարող տարբեր տեղերումընդունել միևնույն՝ b արժեքը:


Այդ լուծումը գտնելու համար հարկավոր է b թիվը ներկայացնել a հիմքովաստիճանի տեսքով b=ac , որից հետո հավասարումը կստանա՝ ax=ac տեսքը, իսկ վերջինիս լուծումն է՝ x=c :


Կան հավասարումների մի քանի տեսակներ.


ա)Հավասարումներ, որոնք աստիճանի հիմնական հատկությունների օգտագործմամբ բերվում ∞են պարզագույն ցուցիչային հավասարման:


բ)Հավասարումներ, որոնք աստիճանների հիմնական հատկությունների օգտագործմամբ բերվում են a 2x +p . a x + q=0 տեսքի հավասարման:


գ) Հավասարումներ, որոնք աստիճանների հիմնական հատկությունների օգտագործմամբ բերվում են c 2x + p . c x . d x + q . d 2x = 0 տեսքի համասեռ հավասարման :


Օրինակներ՝






1) 52x + 6 = 3 3x + 9 2) 6 3x + 3 = 6 2x+7


5 2(x+3) = 3 3(x+3) 3x+2 = 2x+7


25 x+3 = 27 x+3 x=5


X+3=0


X=3





Ցուցիչային անհավասարումներ.






Պարզագույն ցուցիչային անհավասարումներն են՝ ax > b և ax < bանհավասարումները, որտեղ a-ն 1-ից տարբեր դրական թիվ է:


Եթե b ≤ 0 ,ապա ax > b անհավասարման լուծումն է՝ (-∞,∞),


եթե b ≤ 0 ,ապա ax < b անհավասարումը լուծում չունի:


Եթե a > 1, ապա՝


ա) ax > ac անհավասարման լուծումն է՝ x > c,


բ) ax < ac անհավասարման լուծումն է՝ x < c :






Եթե 0 < a < 1, ապա՝


ա) ax > ac անհավասարման լուծումն է՝ x > c,


բ) ax < ac անհավասարման լուծումն է՝ x < c :






Օրինակներ՝


1-4x2 + 3x > 0


- 4x2 + 3x + 1 > 0


4x2 – 3x -1 < 0


D = 9+16 = 25


D = 25


X1 = 3+5/8 = 8/8 = 1






X2 = 3-5/8 = -2/8 = -1/4

Մաթեմատիկա. Նախագիծ 2 Աստիճանային ֆունկցիա

Աստիճանային ֆունկցիա f(x)=x^n


1. Ֆունկցիայի որոշման տիրույթը ամբողջ թվային առանցքն է՝ D( f ) = (− ∞,∞):


2. Ֆունկցիան կենտ է,քանի որ կենտ n-ի դեպքում f(-x)=(-x)^n=-x^n=-f(x):


Հետևաբար՝ ֆունկցիայի գրաֆիկը համաչափ է կոորդինատների սկզբնակետինկատմամբ:












3. Ֆունկցիան ունի մեկ զրո՝ f (0)= 0 :


4. Ֆունկցիան դրական է երբ՝ x ∈(0,∞) և բացասական է,երբ՝ x ∈(− ∞,0):Ֆունկղիայի գրաֆիկը գտնվում է առաջին և երրորդ քառորդներում:


5. Ֆունկցիայի արժեքների բազմությունն ամբողջ թվային առանցքն է՝


E( f ) = (− ∞,∞),քանի որ ֆունկցիան ընդունում է կամայական իրական արժեք:



Հետևաբար՝ ֆունկցիան անսահմանափակ է և չունի մեծագույն և փոքրագույն արժեքներ:

Քաղաքագիտության նախագիծ 2, Աստվածապետություն

Նախաբան

Սույն անհատական աշխատանքի նպատակն է ներկայացնել աշխորհի աստվածապետությունները, պետության ղեկավարի, պետության այլ ղեկավար կազմի, ղեկավար մարմինների և այլ կառույցների գործառույթները: Աշխատանքի առաջին հատվածում անդրադարձ եմ կատարել աստվածապետությանը: Այնուհետև Արդի աշխարհի աստվածապետություններին դրանց պետական համակարգերին և այլն:

Աստվածապետությունը, պետության ձև է, երբ քաղաքական և հոգևոր իշխանությունը կենտրոնացվում է հոգևորականության (եկեղեցու) ձեռքում։ «Թեոկրատիա» տերմինն առաջին անգամ հանդիպում է Հովսեփոս Փլավիոսի աշխատությունում։ Սովորաբար կրոնապոտության օրոք գերագույն իշխանությունը պատկանում է իշխող եկեղեցու առաջնորդին, որը ճանաչվում է «կենդանի Աստված» կամ երկրում աստծո «փոխարքա», «քահանայապետ» և այլն։ Պետական գործունեությամբ զբաղվում են հոգևորականները `քրմերը: Օրենքով պետության գլուխը (եկեղեցու առաջնորդը) «Աստծու կամքը» կատարողն է։ Ստրկատիրական դարաշրջանի կրոնապետության օրինակներ են՝ Եգիպտոսը, Բաբելոնը, հրեական թագավորությունը և արաբական խալիֆայությունը, միջնադարում՝ Հռոմի պապի իշխանությունը։ Այս պահին աշխարհում կա ընդհամենը երկու աստվածապետություններ՝ Վատիկանը և Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը:



Կրոնապետություն թեոկրատիա (հունարեն՝ θεός — աստված և χράτός- ուժ, իշխանություն), պետության ձև, երբ քաղաքական և հոգևոր իշխանությունը կենտրոնացվում է հոգևորականության (եկեղեցու) ձեռքում։ «Թեոկրատիա» տերմինն առաջին անգամ հանդիպում է Հովսեփոս Փլավիոսիաշխատությունում։ Սովորաբար կրոնապոտության օրոք գերագույն իշխանությունը պատկանում է իշխող եկեղեցու առաջնորդին, որը ճանաչվում է «կենդանի Աստված» կամ երկրում աստծո «փոխարքա», «քահանայապետ» և այլն։ Պետական գործունեությամբ զբաղվում են հոգևորականները `քրմերը: Օրենքով պետության գլուխը (եկեղեցու առաջնորդը) «Աստծու կամքը» կատարողն է։ Ստրկատիրական դարաշրջանի կրոնապետության օրինակներ են՝Եգիպտոսը, Բաբելոնը, հրեական թագավորությունը և արաբական խալիֆայությունը, միջնադարում՝ Հռոմի պապի իշխանությունը։Կրոնապետություններ են, Վատիկան, և Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը:

Իրանի Իսլամական Հանրապետություն Պետական կարգ

1979 թվականին ընդունված սահմանադրության համաձայն Իրանը հանդիսանում է իսլամական հանրապետություն։ Ժամանակակից աշխարհում շատ քիչ իրական թեոկրատական պետություն է մնացել, որոնցից մեկը հենց Իրանի Իսլամական Հանրապետությունն է։

Պետության գլուխ

Գործադիր իշխանություն Պետության գլուխն է համարվում հոգևոր առաջնորդը, որին նաև անվանում են «Ռահբար մոազզամ», ով նաև հանդիսանում Իրանի զինված ուժերի գերագույն հրամանատարը։ Ներկայումս այդ պաշտոնը զբաղեցնում էայաթոլլա Ալի Խամենեին։ Նա ընտրվում է Էքսպերտների Խորհրդի կողմից և ձևականորեն պատասխանատու է նրանց առջև։

Օրենսդիր իշխանություն Երկրի երկրորդ դեմքն է համարվում նախագահը։ Ըստ էությամբ նա կատարում է վարչապետի գործառույթները, որի պաշտոնը հեղափոխությունից հետո վերացվեց։ Երկրի նախագահը հանդիսանում է կառավարության գլուխը։ Նա է նշանակում և ղեկավարում երկրի 21 նախարարներին։ Նախագն ընտրվում է 4 տարի ժամկետով, ընդորում, անմիջապես 2 անգամից ավել ընտրվել չի կարող։ Նախագահի թեկնածությունը հաստատում էՍահմանադրության Պահապանների Խորհուրդը։


Իրանի խորհրդարանը, որը կոչվում է Մեջլիս, միապալատ է։ Մեջլիսն ունի 290 անդամ, որոնք ընտրվում են համաժողովրդական ընտրություններով 4 տարի ժամկետով։ Մեջլիսի դեպուտատների թեկնածությունը նույնպես հաստատվում է Պահապանների Խորհրդի կողմից։



Սահմանադրության Պահապանների խորհուրդը հատուկ մարմին է, որը բաղկացած է 12 հոգուց (6 մուսուլմանական հոգևորականության ներկայացուցչից և 6 իրավաբանից)։ Նրա իրավասությունների մեջ է մտնում հաստատել նախագահի և Մեջլիսի դեպուտատների թեկնածությունները, ինչպես նաև հետևել Մեջլիսի աշխատանքին։ Նա վետոի իրավունք ունի Մեջլիսի օրինագծերի նկատմամբ։

Նպատակահարմարության խորհուրդը Իրանի հոգևոր առաջնորդի խորհրդակցական մարմին է, որը բաղկացած է 28 հոգուց և նրա պարտականությունների մեջ է մտնում լուծել Պահապանների խորհրդի և Մեջլիսի միջև առաջացած հակասությունները։

Դատական իշխանություն

Իրանի դատական համակարգը կազմված է Ժողովրդական դատարանից և Հեղափոխական դատարանից։ Առանձին դատական մարմին է հանդիսանում Հատուկ հոգևոր դատարանը։

Էքսպերտների խորհուրդ

Էքսպերտների Խորհուրդը բաղկացած է 86 հոգևորականներից, որոնք 8 տարի ժամկետով ընտրվում են ժողովրդի կողմից։ Էքսպերտենրի խորհուրդը ընտրում է երկրի առաջնորդին, ինչպես նաև իրավունք ունի ցանկացած պահի գահընկեց անել վերջինիս։

Զինված ուժերը

Իրանի զինված ուժերի թվաքանակը 545.000 է, պահեստազորը՝ 1800.000‌։ Ռազմական բյուջեով զբաղեցնում է 25-րդ տեղը աշխարհում՝ 9.041 միլիարդ դոլլար‌։

Հետաքրքիր փաստեր

Իրանի դրոշը աշխարհում ամենաշատ բառեր պարունակող դրոշն է։ Դրոշի վրա 22 անգամ գրված է «Ալլահ Ակբար»։

Վատիկան







Պապին ցմահ ընտրում է կոնկլավը (կարդինալների հավաքը)՝ փակ գաղտնի քվեարկությամբ։ Պապին են ենթարկվում Վատիկանի բոլոր հաստատությունները, որոնց ղեկավարները նրա կողմից նշանակված կարդինալներն են։ Պետության ղեկավարը հրապարակում է օրենքներ, նաև բարձրագույն դատավորն է։

Վատիկանի կառավարությունը գլխավորում է Պապի նշանակած պետական քարտուղարը։ Վատիկանն ունի իր «զինված ուժերը»՝ շվեյցարացիների (110 հոգի) պահակախումբ (կազմավորվել է 1527 թվականին), որի զինվորները և սպաները ծառայում են 2–20 տարի։

Դարերի ընթացքում նրանց համազգեստը փոփոխություն չի կրել, և դա է պատճառը, որ միջնադարյան համազգեստներով պապական զինվորները մշտապես գրավում են Վատիկան այցելող հյուրերի և զբոսաշրջիկների ուշադրությունը։

Տնտեսություն

Պետության տնտեսական հիմքը հանդիսանում են կապիտալ ներդրումներից ստացվող եկամուտներն ու հավատացյալների նվիրատվությունները։ Վատիկանն աշխարհի խոշորագույն բաժնետերերից է և խոշոր կապիտալ ունի՝ ներդրած շատ երկրներում, այդ թվում՝ Իտալիայում, Շվեյցարիայում, ԱՄՆ-ում։ Չափազանց եկամտաբեր է նաև միջազգային զբոսաշրջությունը, որի զարգացումը մշտապես գտնվում է պետության ուշադրության կենտրոնում։

Մշակույթ

Այստեղ է գտնվում աշխարհի ամենամեծ կաթոլիկ եկեղեցին՝ Սուրբ Պետրոսի տաճարը։ Սուրբ Պետրոս տաճարի հյուսիսային պատի խորշում տեղադրված է Սուրբ Գրիգոր Լուսավորչի արձանը, իսկ մերձակա հրապարակներից մեկը 2008 թվականին կոչվել է նրա անունով։ Վատիկանի երկրորդ մեծ տաճարը Սիքստինյան մատուռն է։ Վատիկանն ունի Եվրոպայի ամենահզոր ռադիոկայաններից մեկը, որը հաղորդումներ է արձակում բազմաթիվլեզուներով, այդ թվում՝ նաև հայերեն։ Այդ պետությունը աշխարհի տարբեր երկրներում ավելի քան 50 լեզվով հրատարակում է 1600 թերթ ու ամսագիր:



Վերջաբան

Սույն անհատական աշխատանքից կարող են եզրակացնել որ աստվածապետությունները նմանվում են բացարձակ միապետություննների, բայց մի տարբերությամբ: Բացարձակ միապետություններում իշխանությունն անցնում է ժառանգաբար և առանց քվեարկության, իսկ աստվածապետություններում դա կատարվում է փակ ընտրությունների արդյունքում:

Քաղաքագիտություն նախագիծ,Բացարձակ միապետություն,

Նախաբան

Ինչու ընտրեցի այս թեմաները, որովհետև ուզում էի փոխել իմ շրջապատի կարծիքը, դիկտատուրիկ պետությունների,միապետությունների, և բացարձակ միապետությունների մասին:Իմ շրջապատում կան մարդիկ, որոնք մտածում են, որ այն երկրները, որտեղ դեմոկրատիա չէ ապրում են շատ վատ կյանքով, ես այս նյութով կփոխեմ այդ կարծրատիպը:Օգտվել եմ https://hy.wikipedia.org/ https://ru.wikipedia.org/ կայքերից և շատ տեսահոլովակներից, որոնք պատմում են այդ երկրների մասին:




Բացարձակ Միապետական կառավարման համակարգի պարագայում իշխանությունը փոխանցվում է ժառանգաբար, ժողովուրդն այստեղ իշխանության ձևավորման գործընթացում էական ազդեցություն չի ունենում։ Միապետությունները բաժանվում են 2 խմբի՝
բացարձակ,
սահմանափակ։


Բացարձակ միապետական կառավարման համակարգերում իշխանությունն ամբողջովին կենտրոնացած է միապետների ձեռքին, որը իրականացնում է ինչպես օրենսդիր, այնպես էլ գործադիր գործառույթներ։ Բացարձակ միապետություններ գոյություն ունեն աշխարհի մոտ 10 պետություններում։ Դրանցից ամենախոշորը Սաուդյան Արաբիան է, Օմանը, Քաթարը, և ԱՄԷ-ը։


Օրինակ ինչպես նշված է նյութում Սաուդյան Արաբիան բացարձակ միապետություն է,որի թագավորն է Սալման Բին Աբդուլ Ազիզ Ալ-Սաուդին, որը գահ ժառանգել է իր եղբորից,Աբդուլահ Բին Աբդուլ Ազիզ Ալ-Սաուդից:Երբ Սալման Բին Աբդուլը եկավ իշխանության ժողովրդին բաժանեց 30 միլիարդ դոլար, բայց եկեք հաշվի առնենք,որ այդ գումար չի կարող շատ հարցեր լուծել՛ օրինակ բնակչության զգալի մաս անգրագետ է և մի մասն էլ քոչվոր:Սաուդյան Արաբիաում կան միայն տեղական կառավարման ընտրություններ,բայց դրանց կանայք իրավունք չունեն մասնակցելու::Աղջիկները և տղաներտ սովորում են առանձի, կանայք իրավունք չունեն մեքենա վարել:


Քաթար մեկ շնչին ընկնող Հնա-ով աշխարհում առաջինն է, իսկ ամբողջ Հնա-ով քառասուն իներորդը:Այս 1940 ականներին հայտնաբերել են նավթի ավելի ուշ գազի պաշարներ,որից Քաթարը տարեկան ստանում տասնյակ միլիարդավոր դոլարներ:Հունիսի 24-ին Համդան բին Խալիֆա ալ Տանին հրաճարվել է իր պաշտոնից ի օգուտ իր որդու Տհամիմ բին Համիդ ալ Տանի:Առաջնորդի փոփոխության միջոցառումը ուներ ազգային նշանակություն, այդ պատվին Քաթարում հունիսի 25 հայտարարվել է հանգստի օր:Համդան բին Խալիֆա ալ Տանին հիմնադրել է նաև Ալ Ջազիրա հեռուստաալիքը, Քաթար հիմնադրամը և Քաթարի ավիաուղղիները:


Օման նույնպես բացարձակ միապետություն է այստեղի կառավարիչը Սուլթան Քաբոս բին Սաիդ ալ Սաիդն է:Օմանի սուլթանը ոչ միայն պետության գլուխն է այլ նաև կառավրության ղեկավարը,պաշտպանության ղեկավարը,գլախավոր հրամանատարը,արտաքին գործերի և ֆինանսների նախարարը նաև կենտրոնական բանկի:Սուլթան է նշանակում նաև նախարարներին:Գահը անցնում է ժառանգաբար:Օմանի սուլթանը ունի անսահմանափակ իշխանություն:Թագավորական ընտանիքի անդամները ունեն սահմանափակ չափով քաղաքական ազդեություն ընդամենը մի քանի նախարարի պաշտոն:Այս կառավարման ոչը ենթադրում է,որ թագավորական ընտանիքից ոչ ոք չունի կառավարման հմտություններ և չի կարող իշխել Սուլթանի մահից հետո:





Արաբական Միացյալ Էմիրություն ղեկավարում է երկիրը Խալիֆա բին Զաիդ Ալ Նահյանը:Նախյանների դինաստիան Աբու Դաբին արդեն 250 տարի:Նրան է նվիրված Դուբայում գտնվող ներկայումս աշխարի ամենաբարձր երկրնաքեր Բուրջ Ալ Խալիֆան:Խալիֆաին իշխանություն եկել է իր հորից Զաիդ բին Սուլթան Ալ Նահյանից, որը եղել է ԱՄԷ ի առաջին նախագահն:Վարչապետը Մուհամեդ բին Ռաշիդ Ալ Մաքթումն է, պաշտպանության նախարարը Մուհամեդ բին Զայեդ Ալ Նահյանը:Մինչև 1966 թվականը ինչպես Աբու Դաբիում այնպես էլ Սաուդյան Արաբիայում ընդունված էր, որ ղեկավարությունը ժառանգաբար աննում է եղբորից եղբոր: ՄԱԷ-ի նախագահ համարվում է նաև զինված ուժերի գլխավոր հրամանատարը և Պաշտապնության Վերին Խորհրդի նախագահն։ Պետության ղեկավարը ստորագրում է հրամաններ և օրենքներ, որոնք նախօրոք հաստատվել էին Վերին Խորհրդի կողմից։ Բացի այդ, նա նշանակում է ամբողջ դիվանագիտական համակարգը, բարձրագույն զիվորական և քաղաքացիական պաշտոնները, ստորագրում և հաստատում է մահապատժի որոշումը։Գոյություն ունի փոխ-նախագահի պաշտոն։ Փոխ-նախագահը նշանակվում է Միության Վերին Խորհրդի կողմից, 5 տարի ժամկետով։

1971 Դեկտեմբերի 2-ի Պետության անկախացումը համընկավ նավթի գների կտրուկ աճի հետ, որը գալիս էր Սաուդյան Արաբիայի կոշտ քաղաքական տնտեսությունից։ Այս ամենը նոր ճանապարհ ստեղծեց նորանկախ երկրի համար ինքնուրույն քայլեր գցելու տնտեսության և ներքին քաղաքականության մեջ։ Նավթի վաճառքի եկամուտների և այս ոլորտում մեծ ներդրումների շնորհիվ պետությունը շատ արագ զարգացավ։ Երկրում զարգացան նաև տուրիզմի և ֆինանսական ոլորտները։Էմիրության հզոր տուրսիտական քաղաքներից են Դուբայը,Աբու Դաբին,Շարժան:Իսկ աշխարհի ամենա հարուս քաղաքը Աբու Դաբին է:Աբու Դհաբիում գործում է աշխարհում ամենահզոր կազմակերպություններից մեկը Աբու Դաբիի պետական ներդրման ֆոնդը, կազմակերպության ակտիվները հասնում են մոտ 875 միլիարդ դոլար:Դուբայն էլ լինելով էմիրության երկրորդ քաղաքը,իսկ մեծությամբ առաջինն է:Դուբայը դարցել է համաշխարային տուրիստական քաղաք, այդ քաղաքում ամեն մի շենք իրենից մի ռեկորդ է ներկայացնում նույնիսկ շատրվաններն են աշխարհում ամենամեծը նույնիսկ 20-րդ դարում դուբայում էր գտնվում աշխարհի ամենամեծ նավահանգիստը:ԱՄՆ նախագահ Ջորջ Բուշ ասել է մի անգամ,որ աշխարում ավելի լավ մի քաղաք,որտեղ ամերիկացի նավաստիները հանգստանան քան Դուբայը:



Վերջաբան

Այսպիսով հասկացանք, որ այն երկրները, որտեղ չկա մարդու ազատությունները չեն ապրում վատ պայմաներով ճիշտ է կան Սաուդյան Արաբիայի պես հարուստ երկրներ,որտեղ կան աղքատներ և անգրագետներ,բայց դրանց մեկ տեղ կան զարգացած երկրներ ինչպիսիքն են ԱՄԷ,Քաթարը:Հնում այս երկրներում ապրում էին քոչվոր ցեղեր,բայց արդեն այդ երկրներում ապրում են անգլերենին լավ տիրապետող կրթություն ստացած մարդիկ,իսկ այդ երկրների կառավարիչները սովորել են Անգլիայի մի շարք հայտնի համալսարաներում:Իսկ ինչ մնում է մարդկանց հիմնարար ազատություններին կարելի է ուղակի այս երկրներում փող վաստակել իսկ հետո մեկնել ուրիշ երկիր և հանգիստ վայելել:

Project Vardavar in Armenia

Vardavar

In the traditional Armenian range of holidays Vardavar is the greatest holiday of the summer, which is celebrated 14 weeks after Easter. In pre-Christian Armenia this holiday was connected with goddess Anahit to whose heathen temple the young. The word Vardavar means: “the flaming of the rose”. On the day of this holiday everybody pours water on one another starting in the early morning and no one must fell offended or displeased. But in regions people isnt celebrate Vardavar like us, there they took oblated animals and went  to mountains to celebrate ester.

Project Easter in Armenia

Easter (Zatik) is the favourite and the most anticipated holiday in the Christian world. Everybody greets each other on this day: “Christ has arisen"-“Blessed is the resurrection of Christ". During the Lenten fasting season of 40 days before Easter, Armenian families put lentils or other sprouting grains on a tray covered with a thin layer of cotton, and keep it in a light place of the house until Easter when sprouts appear. These green sprouts, symbolizing spring and awakening of nature, are the “grass" on which people place colored eggs to decorate the Easter table. To the present day, Armenians have preserved the beautiful biblical lore which refers to red eggs and cheorek (sweet bread): “When Christ was crucified, his mother took some eggs and bread wrapped in the shawl. When the Mother saw her Son crucified and his arms bleeding, she knelt down and cried. The Mother’s tears and Son’s blood dropping on the shawl colored the eggs and bread. Then the Mother put the shawl on her head. Since that day people began coloring eggs red on Easter day and women began wearing shawls when visiting church.





I think christianity reformed this pagan holiday which symbolized fertility and symbol was the egg:

Now christians dye eggs red as it is the color of Jesus Christ's blood.On this day people says to each other:"Christ has arisen"-"Blessed is the resurrection of Christ."

Նախագիծ 2 Բողոքական եկեղեցու ստեղծումը.

Նախաբան

Ինչու ընտրեցի այս թեման, որովհետև ուզում էի բոլորին ներկայացնել Քրիստոնեության ճյուղերից մեկը, որը բոլորին այդքան էլ ծանոթ չէ:Օգտվել եմ պատմության յոթերորդ դասարանի գրքից և http://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B2%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6

http://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8C%D5%A5%D6%86%D5%B8%D6%80%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1 այս կայքերից:




Բողոքական եկեղեցու առաջացումը


Բողոքականությունը առաջացել է Եվրոպայում XVI դարի առաջին կեսին որպես միջնադարյան Հռոմեա-կաթոլիկ եկեղեցու սահմանակարգների ժխտումը և դրանց ընդդիմակայություն Ռեֆորմացիայի ընթացքում, որի գաղափարախոսությունն էր վերադարձ առաքելական քրիստոնեությանը։


Ռեֆորմացիայի կողմնակիցների կարծիքով՝ Հռոմեա-կաթոլիկ եկեղեցին հեռացել է քրիստոնեական սկզբունքներից՝ միջնադարյան սխոլաստիկական աստվածաբանության և ծիսականության բազմաթիվ շերտավորումների հետևանքով։


Կրոնական հեղափոխության առաջնորդը դարձավ Մարտին Լյութերը։ Նրա առաջին հանդեսը եկեղեցական քաղաքականության դեմ կայածել է 1517 թ.։ Նա բացեբաց և զայրագին կերպով դատապարտեց ինդուլգենցիաների առքուվաճառքը, որից հետո եկեղեցու դռներին մեխեց 95 իր դիրքորոշում արտահայտվող թեզիսներг։ Բողոքական առաջին եկեղեցիներից է լյութերական, անգլիկան և վիկլիֆական եկեղեցիները:






Ռեֆորմացիա


Ռեֆորմացիա մասսայական կրոնական և հասարակա-քաղաքական շարժում Արևմտան և Կենտրոնական Եվրոպայում XVI-րդ և XVII-րդ դարի սկզբին, որը նպատակավորված էր ռեֆորմացնել քրիստոնեությունը համապատասխան Աստվածաշնչին։


Հավատացյալների համար կարևոր նշանակություն ուներ այն խնդիրը, թե ինչպես է մարդը փրկվելու գործած մեղքերից: Հոգևորականները քարոզում էին, թե առանց եկեղեցու օգնության հնարավոր չէ փրկվել: Դրա համար անհրաժեշտ է ամեն օր անհապաղ այցելել եկեղեցի, օգնել չքավորներին և բարեգործություններով զբաղվել: Պետք էր նաև եկեղեցու կարիքների համար հատկացնել դրամ: Կրոնական կառույցը հոգևոր առաջնորդի անունից փրկության թղթեր էր վաճառում, որը կոչվում էրինդուլգենցիա: Փրկության թուղթ գնողները ազատվում էին մեղքերից: 1517 թվականի հոկտեմբերի 31-ին Գերմանիայի Վիտենբերգ քաղաքի Մայր տաճարի դռանը և մոտակայքում մի հոդված փաքցվեց: Հոդվածի հեղինակը նույն համալսարանի փիլիսոփայության պրոֆեսոր Մարտին Լյութերն էր: Լյութերը իր այս գաղափարով չատերին իր կողմնակից դարձրեց և երբ Գերմանիայի կայսր Կարլոս Ե-ն հրաման արձակեց Լյութերի գաղափարախոսությունը արգելափակելու նպատակով Լյութերի կողմնակիցները բողոքով ներկայացան կայսերը: Դրա արդյունքում Եվրոպայում առաջացավ բողոքական եկեղեցին: Հաստատվեց "Ում իշխանությունը, նրա հավատը" սկզբունքը, որով առաջնորդվում էին Գերմանաիայի 1/8 մասը: Այսինքն՝ տվյալ տարածքի կյուրֆուսն էր որոշում իր արեալի կրոնական դավանանքի ուղղությունը:






Մարտին Լյութերի դրույթները


Լյութերի դրույթները ուղղված էին փրկության թղթեր վաճառող եկեղեցու դեմ: Նա կարծքւմ էր, որ մարդը կարող է փրկության հասնել միայն հավատով, այլ ոչ թե անհեթեթ թղթեր գնելով: Ըստ Լյութերի հավատի միակ աղբյուրը Աստվածաշունչն է: Այս ամենի նպատակով Լյութերը առաջադրեց հետևյալ դրույթները.
Յուրաքանչյուր քրիստոնյա եթե նա անկեղծ զղջում է, առանց ինդուլգեցիայի էլ ստանում է լիակատար ապաշխարություն: Եկեղեցու ճշմարիտ գանձը, իհարկե մեղքերի թողությունը չէ, այլ Աստծո մեծության և բարեհաճության սրբազան ավետարանը:
Քրիստոնյաներին պետք է սովորացնել, որ նա, ով տեսնում է կարիքավորին և, չնայած դրան է տալիս է գումար ինդուլգեցիաներին ստանում է ոչ թե Հռոմի պապի թողությունը այլ վաստակում է Աստծո զայրույթը:
Ասել, թե պապի զինանշանով զարդարված և տաճարում դրված խաչը Քրիստոսի խաչին հավասար արժեք ունի սրբապղծություն է:






Ռեֆորմացիայի սահմանների ընդլայնումը

Լյութերական Անգլիա


Անգլիայում Հենրիխ VIII-ը հրապարակեց Անգլիայի թագավորի մասին գերագահության և Անգլիայում Հռոմի պապի իշխանության թուլացման մասին: Սահմանվեց, որ անգլիական եկեղեցու առաջնորդը ոչ թե Հռոմի պապն է, այլ Անգլիայի արքան: Փակվեցին կաթոլիկ վանքեր: Եկեղեցու հողերը հանձնվեցին աղքատ գյուղացիներին: Ժամասացությունը դադարեց լինել լատիներենով: Հոգևորականներին նշանակում էր Անգլիայի խորհրդարանը (պառլամենտ): Արդյունքում կաթոլիկությունը Անգլիայում վերացավ:
Կալվինը ՇվեյցարիայումԺան Կալվին


Ֆրանսիայից Շվեյցարիա ժամանած Ժան Կալվինը քարոզում էր, որ Աստված մարդկանց համար նախատեսել է կա՛մ փորձություն, կա՛մ փրկություն: Երկրային գործերում հաջողակ մարդը ընտրյալ էր: Ձախողակ մարդիկ իրենց վարքով պիտի դառնային ընտրյալ: Կալվինի քարոզչությունը այնքան տպավորիչ էր շվեյցարացիների համար, որ շվեյցարացիները որոշեցին մի կողմ դնել բարձր զարգացում ունեցող կարգերին: Ժնևի, Ցյուրիխի և Բեռնի բնակիչները դադարեցին զվարճանալ, երգել, երաժշտություն լսել, լավ հագնվել և թղթաղաղ խաղալ: Շվեյցարացիները նրան անվանում են Ժնևի պապ:






Վերջաբան


Կարդալով այսքանը հասկանում ենք, որ կան Քրիստոնեության ճյուղեր որոնք ստեղծվել են ինչ-որ ճյուղի դեմ և դարձել առանձին ճյուղ:Իսկ արդեն հետո բողոքական եկեղեցու հիման վրա առաջացան այլ ճյուղեր Օրինակ անգլիկան եկեղեցին:Ես անձամբ գնահատում եմ Մարտին Լյութերի քայլը, որովհետև նրա դրույթները բխում են Աստվածաշնչից:Ցանկացած եկեղեցու գործառույթը պիտի բխի Աստվածաշնչից և Հիսուս Քրիստոսի պատգամներից:

Գրիգոր Զոհրապ Ճիտին պարտքը

Սա Հուսեփ աղայի ողբերգական կյանքի պատկերումն է: Նա իր ուսերին ուներ երկու աղջիկներին պահելու պարտականություն: Սակայն իր աշխատանքի ողբերգական վիճակը վերջում ստիպում է հերոսին նետվել ջուրը հենց այն կամրջից, որտեղից նա ամեն օր իր անբաժանելի եւ չլցվող պայուսակը ձեռքին նստում էր գնացք եւ ուղեւորվում իր լքյալ աշխատասենյակը՝ բախտի քմահաճույքին թողնելով իր երկու մանկահասակ երեխաներին:

Այս նորավեպը ինքնին ռեալիզմ է: Ես համաձայն եմ հեղինակի առաջարկած ավարտի հետ, չնայած որ կարծում էի, թե աղան կմահանա իր բնական մահով, եւ գոնե կմտածի իր երկու մանկահասակ աղջիկների մասին: Սակայն իրական կյանքում մարդկանց մեծամասնությունը այդքան էլ ուժ չունի պայքարելու կյանքի արհավիրքների դեմ, եւ նրանք շատ շուտ են հանձնվում, ինչը նաեւ նկարագրվում է նովելում: Որպես վերջնաբան, այս տարբերակը թերեւս ամենազդեցիկն է եւ հիմնավորվածը, չնայած ստիպում է ընթերցողին մտածել, թե ինչ կլինի իր երկու աղջիկների հետ: Ըստ իս Հուսեփ աղայի աղջիկները մի կերպ իրենց սովից փրկելու համար վերջ ի վերջո ճարահատյալ ընտրում են աշխարհի ամենահին մասնագիոտությունը…

Գրիգոր Զոհրապ Զաբուղոն

«Զաբուղոն» նովելը մի վաճառական-գողի եւ գեղեցկադեմ Վասիլիկի սիրո մասին է: Զաբուղոն կարողանում էր քանդել բոլոր դժվար կողպեքները, եւ դա իրեն հաճույք էր պատճառում: Եվ Զաբուղոնի այս գողտրիկ կյանքն ու գողտրիկ հարաբերությունները դուր չէին գալիս Վասիլիկին, քանզի վերջինս ազատություն էր սիրում, ուզում էր պատմել բոլորին իր սիրո մասին, չթաքնվել: Եվ այս ամենն է ստիպում Վասիլիկին սիրել ուրիշ տղամարդու եւ մատնել Զաբուղոնին: Վասիլիկի հանդեպ սերը իր վերջո ստիպում է Զաբուղոնին փախչել բանտից, նորից տեսնելու համար նրան: Սակայն նա շատ է զարմանում, երբ տեսնում է իր սիրած էակին ուրիշի գրկում, նա ցանկանում է սպանել երկուսին էլ, սակայն մի ուժ այդ վերջին հարազատին կորցրած էակին ստիպում է զենքը դնել մի կողմ եւ նորից վերադառնալ բանտ:


Այս նորավեպի վերջնաբանը անսպասելի էր, ինչ-որ տեղ անհասկանալի: Ինձ թվում է՝ յուրաքանչյուր ընթերցող մինչեւ վերջ հավատացած էր, որ Զաբուղոն սպանելու է երկու սիրահարներին, բայց արի ու տես, որ մի պտույտ է տեղի ունենում եւ ամբողջ պատմվածքի ավարտը ընթերցողին պահում է ապշահար վիճակում: Վերջնաբանը ինչքան անսպասելի էր, այդքան էլ հեռու էր ռեալիզմից, քանզի իրական կյանքում շատ քչերն ունեն ուժեղ կամք, եւ շատ քչերին է հաջողվում կառավարել սեփական հույզերը: Եթե հնարավորություն ունենայի շարունակել եւ գրել նորավեպի ավարտը, ապա հետեւելով ռեալիզմին, կգրեի սպասելի եւ ողբերգական ավարտ:

Բնական աղետներ.Հրաբուխներ 3

Հրաբուխ, երկրաբանական կառուցվածքներ երկրակեղևի ճեղքերի կամ խողովականման մղանցքների վրա, որոնցով երկրի խորքի մագմայական օջախներից պարբերաբար կամ անընդհատ մակերևույթ են ժայթքում լավա, մոխիր, խարամ, այլ ապարների բեկորներ, շիկացած գազեր ու գոլորշի։


Հրաբուխները ժայթքում են Երկրի ընդերքից, երբ ապարներն այնտեղ խիստ տաքանում են և փոխակերպվում գազերովհագեցած մեծ ճնշման հրահեղուկ զանգվածի՝ մագմայի։ Մագման երկրի խորքից մեծ ուժով ճնշում է գործադրում երկրակեղևի վրա և, համեմատաբար անկայուն տեղամասերում ճեղքելով այն, արտահոսում է մակերևույթ։ Դուրս ժայթքած մագման սառչում է, գազազրկվում և վեևածվում լավայի։ Այն ուղին, որով բարձրանում է մագման, կոչվում է հրաբխի մղանցք, որն ավարտվում է ձագարաձև տեղամասով՝ խառնարանով։ Հրաբխի խառնարանից դուրս են մղվում նաև հրաբխային փոշի, մոխիր, քարեր, գազեր, որոնց կուտակումից էլ ձևավորվում է հրաբխային լեռը։


Բնական միջավայրի վրա որոշ դեպքերում կունենա բացասական ազդեցություն:Աղետը կարող հասցնել մեծ չափի վնասներ մարդկանց վրա:Եթե վերցնենք հրաբուխը ապա բնական միջավայրի ապա կարող եմ ասել որ բնական միջավայրի 99%-ից կմնա միային 1%-ը:

Աղետի դեմ անիմաստ է պայքարել քանի որ դա բնության կողմից է առաջանում:Եթե լինեին ինչ որ սարքավորումներ,որոնք կարողանային կանղել այդ բնության կողմից առաջացած պատահարները ապա կպահպանվեր մեր բնական միջավայրը:

Հետաքրքիր փաստեր արքաների մասին

Աբդուլ Խասիմ Իսմայիլը Պարսկաստանի մեծագույն վեզիրն էր (10-րդ դար): Նա միշտ գտնվել է իր գրադարանի կողքին: Եթե նա ինչ-որ տեղ է ուղեւորվել, ապա 117 հազարանոց գրադարանը «ուղեկցել » է նրան: Եվ գրքերը, այսինքն գրքերով ծանրաբեռ ուխտերը, դասավորվել են այբուբենի հերթականությամբ:

Բաբելոնի առաջնորդներից մեկի մոտ գոյություն է ունեցել մի հետաքրքիր ամենօրյա «վերընտրության» ծիսակարգ: Դրա համար նա ամեն օր եկել է Մարդուկա տաճար, Բաբելոնյան գլխավոր աստվածություն եւ խոստովանել է, որ ոչ մի վատ բան չի արել իր երկրի համար: Նա այդ ամենը անում էր ծնկաչոք, իսկ քուրմը ապտակում էր, ականջներից քաշում ու պատառոտում հագուստը: Մի շարք արարողություններից հետո առաջնորդը համարվում էր դիմացկուն բոլոր փորձություններին եւ շարունակում էր կառավարել երկիրը:

Առաջնորդվելով ֆրանսիական միապետերի ավանդույթներով, «Նորին աստվածափայլություն» Լյուդովիկոս 14-րդը ամեն տարի 12 աղքատի ոտքեր ինքն էր լվանում, սրբում եւ համբուրում: Իհարկե, աղքատները նախապես ստուգվում էին պալատական բժիշկների կողմից:

Երբ Ֆրանսիայի թագավորը մահամերձ էր լինում, նրա սիրուհուն պալատից աքսորում էին, քանի որ միապետը պետք է մահից առաջ լիներ առանց մեղքերի: Իսկ եթե թագավորը ապաքինվում էր, ապա սիրուհուն սպասվում էր հետդարձ:

Մեծ Հանիբալը մահացավ՝ ընդունելով թույն, երբ իմացավ, որ հրեաները եկել են իրեն սպանելու: Այդպիսի վարքագիծը ոչ մեկին չզարմացրեց, քանի որ երկար տարիների ընթացքում ինքնասպանությունը եղել է լավագույն միջոցը խայտառակությունից փրկվելու համար:

Իմիջիայլոց, թույնը եղել է նաեւ պատժամիջոցներից մեկը: Ինքնակամ թույն ընդունել ստիպում էին ճանաչված փիլիսոփա Սոկրատեսին, երբ նրան անհիմն մեղադրեցին պետական դավաճանության մեջ:

Մեկ հետաքրքիր փաստ եւս Հռոմի կայսր Ներոնի մասին: Նա ամուսնացել է տղամարդու հետ, ընդորում նա եղել է իր ծառաներից մեկը՝ Սկորուսը:

Մասնագիտական կողմնորոշում

1.1 Ամենա շատ ժամանակ հատկացնում եմ պատմությանը,հասարակագիտությանը և մի քիչ էկոլոգիա առարկային:


1.2 Ունեմ նախասիրություններ հետևյալ մարզաձևերում' կարատե, բասկետբոլ,լող,ֆուտբոլ:

1.3 Դպրոցը ավարտելուց հետո կընդունվեմ համալսարան, կամ մի անագամից բիզնեսով կզբաղվեմ:

1.4 Եթե ինձ տրվեր ազատ ընտրության հնարավորություն մասնագիտության ուսուցանելու մեջ, ես կընտրեի Աստվածաբանություն և պատմագիտությունը:Իմ թված մասնագիտությունները ես կցանկանայի ուսուցանել Երևանի պետական համալսարանի պատմության և աստվածաբության ֆակուլտետում:

Հետաքրքիր փաստեր պատմությունից

Հին Բաբելոնում հիվանդի մահվան մեջ մեղավոր բժշկի ձեռքերը կտրում էին: Հին կելտերը կռվում սարսափելի էին: Նրանք ոչ մի հագուստ չէին հագնում և կապույտ էին ներկվում: Այս տեսարանն արդեն իսկ սարսափ էր առաջացնում հակառակորդի մոտ: Պարսկական բանակը ժամանակին շատ հզոր ուժ էր: Բանակի հրամանատար Քսերքսը նախընտրում էր ճաշել իր 15 հազարանոց բանակի հետ: Որպեսզի կերակրեն նման ահռելի քանակի մարդկանց, քաղաքները ստիպված էին ծախսել ժամանակակից 100 միլիոն դոլարի չափ գումար: 16-րդ դարում Չինաստանում ինքնասպանության ամենատարածված մեթոդը մեկ կիլոգրամ աղ ուտելն էր: Քավության նոխազը լրիվ իրական պաշտոն էր: Այսպես էին անվանում այն երեխային, ով դասերի ընթացքում նստում էր թագաժառանգի կողքին: Եթե արքայազնը սխալ պատասխան էր տալիս, նրա փոխարեն հարվածում էին հենց տղային:










Հին ժամանակներում նավաստիները ձգտում էին գոնե մեկ ոսկի ատամ ունենալ: Իսկ գիտե՞ք ինչի համար: Սև օրվա համար, եթե հարազատները թաղման փող չունենային: 18-րդ դարում եվրոպացի նորաձև կանայք սափրում էին իրենց հոնքերն ու դրանց տեղը կպցնում մկան մորթուց պատրաստված արհեստական հոնքեր: Ծխնելույզ մաքրողները լողանում էին տարին երեք անգամ` գարնանը, աշնանը և Սուրբ Ծննդին: Վաշինգթոնի բանտերից մեկում ութ տարի շարունակ բանտարկված էր մի շուն... քանի որ նա փորձել էր պարզապես կծել... 18-րդ դարում շոտլանդական կիսաշրջազգեստ կրելու դեպքում մահապատժի էին ենթարկում:Վասկո դա Գաման Հնդկաստանից վերադառնալիս իր հետ բազմաթիվ համեմունքներ էր վերցրել, հատկապես սև պղպեղ: Եկամուտը կազմեց 6000%: Դրանից հետո Հնդկաստանից Պորտուգալիս ներմուծվող ապրանքի 95%-ը սև պղպեղ էր:










Սպարտանցի տղաները բանակային ծառայության մեջ էին մտնում յոթ տարեկանից: Երբեմն տղաները չէին դիմանում ճնշմանն ու մահանում էին: Քսան տարեկանում` 13 տարվա ուսուցումից հետո, նրանք զինվորական էին դառնում: Նրանք ծառայում էին մինչև 60 տարեկանը: Հնդկաստանում պլաստիկ վիրաբուժությունը զարգացած էր դեռ մ.թ.ա. 6-րդ դարում: Հիմնականում կատարում էին քթի վիրահատություն: Մեզանից քչերը գիտեն, որ Տիտանիկի վթարի ժամանակ տուժել են ոչ միայն կենդանի մարդիկ, այլև մումիա: Եգիպտական Ամեն-Ռա արքայադստեր մարմինը պետք է բրիտանական թանգարանից տեղափոխվեր ԱՄՆ: Այժմ բրիտանական թանգարանում տեղադրված է արքայադստեր սարկոֆագի միայն կափարիչը:

Ես կարողանում եմ

Հայոց լեզվի դասերին պատրաստ լինելու համար տիրապետում եմ հետևյալ հմտություններին`


1. Գրել


2. Կարդալ


3. Բլոգ բացել- http://nikoghosyanerik.blogspot.com/


4. Բլոգում նոր էջ բացել- http://nikoghosyanerik.blogspot.com/p/blog-page.html


5. Բլոգում նոր նյութեր տեղադրել-


http://nikoghosyanerik.blogspot.com/2015/02/blog-post_20.html6. Օգտվել Word ծրագրից: Տեքստ մուտքագրել, փոխել տառաչափը, տառաձևը և օգտվել մնացած բոլոր կարևոր ֆունկցիաներից:


7. Վերլուծել- http://nikoghosyanerik.blogspot.com/2015/02/blog-post_4.html


8. Թարգմանել


9. Նոր նախագծեր սկսել և ավարտին հասցնել-http://nikoghosyanerik.blogspot.com/2015/02/blog-post_55.html

Իսահակյանի մասին մեծերը

Քո երգերն իրենց ինքնուրույն ու պատկերավոր գեղեցկությամբ անզուգական տեղ են բռնում:

Վ. ՏԵՐՅԱՆ

***

Ավետիք Իսահակյանը խորացրեց և ծավալեց ժողովրդական երգի կուլտուրան` թե իբրև արտաքին ձև, և թե իբրև, մանավանդ, բովանդակություն:

Դ. ԴԵՄԻՐՃՅԱՆ

***

Իսահակյանը մեծ է և սիրելի նրանով, որ ոչ միայն կարեկցաբար լացել է և մարգարեաբար անիծել, այլև հնչեցրել է եղբայրության և ազատության զանգը, տառապյալ մարդկությանը կոչ է արել դուրս գալ բռնակալների դեմ:

Ե. ՉԱՐԵՆՑ

***

Իսահակյանն առաջնակարգ բանաստեղծ է, թերևս հիմա չկա այդպիսի առաջնակարգ ու պայծառ տաղանդ ամբողջ Եվրոպայում:

ԱԼ. ԲԼՈԿ

***

Իսահակյանի պոեզիան մինչև հիմա անհայտ էր ինձ համար և մեծ հայտնություն եղավ ինձ համար: Նա մեկն է այժմ աշխարհում կենդանի մեծագույն բանաստեղծներից, և ինձ վրա մեծ տպավորություն գործեցին նրա տաղանդի խորությունն ու ուժը:

Ս. ԲԱՐՈՒԱ

***

Ես շատ ուրախ եմ և հպարտ, որ պատիվ ունեմ թարգմանելու Ավետիք Իսահակյանի երկերը չինարեն: Մենք շատ սիրեցինք նրա` մեզ հարազատ պոեզիան և այն մեծ հետաքրքրություն է ներկայացնում չին ընթերցողների համար:

ԳԵ- ԲԱՈ- ՑՅՈՒԱՆ

***

Ավետիք Իսահակյանը մեծ գրող է միջազգային առումով և գերազանցորեն մարդկային, իսկ իր գործը` «Աբու Լալա Մահարին» անժխտելիորեն անզուգական գլուխգործոց: Առաջին իսկ օրերից համակվեցի նրա զգացումների խորությամբ: Անվերապահորեն ու լիակատար հիացած եմ Ավ. Իսահակյանի գործով, իսկ նրա անձը ինձ համար շողշողուն մտքի, ոգու և պայծառ լույսի ու ջերմության փարոս է: Կյանքիս ամենաերջանիկ պահը պիտի համարեի, եթե հնարավորություն ընծայվեր ինձ այցելելու մեծ գրողին:

Խ. ԷԼ ԱՍԱԴԻ

***

Բանաստեղծը ընդհանրապես միշտ գերում է, սակայն Իսահակյանի մտքերի նրբությունն ու խորությունը ցնցում է մարդու:

Խ. ԴՈ ՍՈՍԱ

***

Վիթխարի է Իսահակյանը, դժվար է ընդգրկել նրա մեծությունը, նա պոեզիայի հսկաներից է, նորագույն հայ գրականության Արարատը:

Ա. ԴԻՄՇԻՑ

***

Իսահակյանը պատկանում է այն բանաստեղծների դասին, որոնք հազվադեպ են ծնվում: Համոզված եմ, որ նա կապրի դարեր ու դարեր:

Ի. ԷՐԵՆԲՈՒՐԳ

***

… Համաշխարհային պոեզիան անիմաստ կլիներ առանց Ավետիք Իսահակյանի:

Ա. ԴԵՅՉԻ

***

Իսահակյանի ֆիզիկական մահով Հայաստանը կորցրեց հայրենիքի հորը, համաշխարհային պոեզիան` շողշողուն բանաստեղծին:

ԳԱՄՍԱԽՈՒՐԴԻԱ ***

Քո երգերն իրենց ինքնուրույն ու պատկերավոր գեղեցկությամբ անզուգական տեղ են բռնում:

Վ. ՏԵՐՅԱՆ

***

Ավետիք Իսահակյանը խորացրեց և ծավալեց ժողովրդական երգի կուլտուրան` թե իբրև արտաքին ձև, և թե իբրև, մանավանդ, բովանդակություն:

Դ. ԴԵՄԻՐՃՅԱՆ

***

Իսահակյանը մեծ է և սիրելի նրանով, որ ոչ միայն կարեկցաբար լացել է և մարգարեաբար անիծել, այլև հնչեցրել է եղբայրության և ազատության զանգը, տառապյալ մարդկությանը կոչ է արել դուրս գալ բռնակալների դեմ:

Ե. ՉԱՐԵՆՑ

***

Իսահակյանն առաջնակարգ բանաստեղծ է, թերևս հիմա չկա այդպիսի առաջնակարգ ու պայծառ տաղանդ ամբողջ Եվրոպայում:

ԱԼ. ԲԼՈԿ

***

Իսահակյանի պոեզիան մինչև հիմա անհայտ էր ինձ համար և մեծ հայտնություն եղավ ինձ համար: Նա մեկն է այժմ աշխարհում կենդանի մեծագույն բանաստեղծներից, և ինձ վրա մեծ տպավորություն գործեցին նրա տաղանդի խորությունն ու ուժը:

Ս. ԲԱՐՈՒԱ

***

Ես շատ ուրախ եմ և հպարտ, որ պատիվ ունեմ թարգմանելու Ավետիք Իսահակյանի երկերը չինարեն: Մենք շատ սիրեցինք նրա` մեզ հարազատ պոեզիան և այն մեծ հետաքրքրություն է ներկայացնում չին ընթերցողների համար:

ԳԵ- ԲԱՈ- ՑՅՈՒԱՆ

***

Ավետիք Իսահակյանը մեծ գրող է միջազգային առումով և գերազանցորեն մարդկային, իսկ իր գործը` «Աբու Լալա Մահարին» անժխտելիորեն անզուգական գլուխգործոց: Առաջին իսկ օրերից համակվեցի նրա զգացումների խորությամբ: Անվերապահորեն ու լիակատար հիացած եմ Ավ. Իսահակյանի գործով, իսկ նրա անձը ինձ համար շողշողուն մտքի, ոգու և պայծառ լույսի ու ջերմության փարոս է: Կյանքիս ամենաերջանիկ պահը պիտի համարեի, եթե հնարավորություն ընծայվեր ինձ այցելելու մեծ գրողին:

Խ. ԷԼ ԱՍԱԴԻ

***

Բանաստեղծը ընդհանրապես միշտ գերում է, սակայն Իսահակյանի մտքերի նրբությունն ու խորությունը ցնցում է մարդու:

Խ. ԴՈ ՍՈՍԱ

***

Վիթխարի է Իսահակյանը, դժվար է ընդգրկել նրա մեծությունը, նա պոեզիայի հսկաներից է, նորագույն հայ գրականության Արարատը:

Ա. ԴԻՄՇԻՑ

***

Իսահակյանը պատկանում է այն բանաստեղծների դասին, որոնք հազվադեպ են ծնվում: Համոզված եմ, որ նա կապրի դարեր ու դարեր:

Ի. ԷՐԵՆԲՈՒՐԳ

***

… Համաշխարհային պոեզիան անիմաստ կլիներ առանց Ավետիք Իսահակյանի:

Ա. ԴԵՅՉԻ

***

Իսահակյանի ֆիզիկական մահով Հայաստանը կորցրեց հայրենիքի հորը, համաշխարհային պոեզիան` շողշողուն բանաստեղծին:

ԳԱՄՍԱԽՈՒՐԴԻԱ Քո երգերն իրենց ինքնուրույն ու պատկերավոր գեղեցկությամբ անզուգական տեղ են բռնում:

Վ. ՏԵՐՅԱՆ

***

Ավետիք Իսահակյանը խորացրեց և ծավալեց ժողովրդական երգի կուլտուրան` թե իբրև արտաքին ձև, և թե իբրև, մանավանդ, բովանդակություն:

Դ. ԴԵՄԻՐՃՅԱՆ

***

Իսահակյանը մեծ է և սիրելի նրանով, որ ոչ միայն կարեկցաբար լացել է և մարգարեաբար անիծել, այլև հնչեցրել է եղբայրության և ազատության զանգը, տառապյալ մարդկությանը կոչ է արել դուրս գալ բռնակալների դեմ:

Ե. ՉԱՐԵՆՑ

***

Իսահակյանն առաջնակարգ բանաստեղծ է, թերևս հիմա չկա այդպիսի առաջնակարգ ու պայծառ տաղանդ ամբողջ Եվրոպայում:

ԱԼ. ԲԼՈԿ

***

Իսահակյանի պոեզիան մինչև հիմա անհայտ էր ինձ համար և մեծ հայտնություն եղավ ինձ համար: Նա մեկն է այժմ աշխարհում կենդանի մեծագույն բանաստեղծներից, և ինձ վրա մեծ տպավորություն գործեցին նրա տաղանդի խորությունն ու ուժը:

Ս. ԲԱՐՈՒԱ

***

Ես շատ ուրախ եմ և հպարտ, որ պատիվ ունեմ թարգմանելու Ավետիք Իսահակյանի երկերը չինարեն: Մենք շատ սիրեցինք նրա` մեզ հարազատ պոեզիան և այն մեծ հետաքրքրություն է ներկայացնում չին ընթերցողների համար:

ԳԵ- ԲԱՈ- ՑՅՈՒԱՆ

***

Ավետիք Իսահակյանը մեծ գրող է միջազգային առումով և գերազանցորեն մարդկային, իսկ իր գործը` «Աբու Լալա Մահարին» անժխտելիորեն անզուգական գլուխգործոց: Առաջին իսկ օրերից համակվեցի նրա զգացումների խորությամբ: Անվերապահորեն ու լիակատար հիացած եմ Ավ. Իսահակյանի գործով, իսկ նրա անձը ինձ համար շողշողուն մտքի, ոգու և պայծառ լույսի ու ջերմության փարոս է: Կյանքիս ամենաերջանիկ պահը պիտի համարեի, եթե հնարավորություն ընծայվեր ինձ այցելելու մեծ գրողին:

Խ. ԷԼ ԱՍԱԴԻ

***

Բանաստեղծը ընդհանրապես միշտ գերում է, սակայն Իսահակյանի մտքերի նրբությունն ու խորությունը ցնցում է մարդու:

Խ. ԴՈ ՍՈՍԱ

***

Վիթխարի է Իսահակյանը, դժվար է ընդգրկել նրա մեծությունը, նա պոեզիայի հսկաներից է, նորագույն հայ գրականության Արարատը:

Ա. ԴԻՄՇԻՑ

***

Իսահակյանը պատկանում է այն բանաստեղծների դասին, որոնք հազվադեպ են ծնվում: Համոզված եմ, որ նա կապրի դարեր ու դարեր:

Ի. ԷՐԵՆԲՈՒՐԳ

***

… Համաշխարհային պոեզիան անիմաստ կլիներ առանց Ավետիք Իսահակյանի:

Ա. ԴԵՅՉԻ

Համբերանքի չիբուխը

Երկաթուղին ոլորվում էր Շիրակի ծաղկած դաշտերում: Վագոնի լուսամատից նայում էի այնքան սիրելի հողի կտորին, ուր խաղաց ու անցավ իմ բախտավար մանկությունը։


Ահա՛ և Օհան-ամու ջաղացը։ Այստեղ էր մի ժամանակ չխկչխկում Օհան-ամու ջաղացը։ Առուն չորացել է հիմա, ջաղացը ավերվել է վաղուց, միայն երեք ուռի և մի բարդի է մնացել այն փոքր ծաոուտից, որ տնկել էր Օհան-ամին ջաղացի շուրջը։


Ինչքա՜ն անգամ ենք նստել այս ծառերի տակ Օհան-ամու հետ և զրույց արել։


Այն օրվանից շատ բան է կուլ գնացել ժամանակի անհունության մեջ՝ անկրկնելի և անվերադարձ.— և Օհան-ամին էլ չկա, վաղուց մեռել է նա և թաղված է այս ծառերի տակ իր սրտի ուզածի համաձայն։


Եվ հիշում եմ քո իմաստուն խոսքը, Օհան-ամի. «Մարդը կէրթա, աշխարքը կմնա»։


Մեր ջաղացից կես ժամ հեռու, Ախուրյանի զառիթափի վրա էր գտնվում Օհան-ամու փոքրիկ ջաղացը մի աղորիքով, որ դառնում էր Ախուրյանի մեջ թափվող մի կարկաչուն առվակի ջրով։ Իր ձեռքով էր շինել Օհան-ամին ջաղացը և նրան կիպ տնակը, և իր ձեռքով էլ մշակում էր ոչ մեծ բոստանը, որ փռված էր ջաղացի շուրջը մինչև գետի եզերքը։


Երբ մեր ջաղացն էի լինում՝ հաճախ այցի էի գնում Օհան-աման։ Թեյ ու շաքար էի նվեր տանում նրան, որ միասին թեյ խմեինք և լսեի նրա զրույցները։


Շա՜տ վաղուց է այդ։ Շա՜տ տարիներ առաջ, այն պարզասիրտ և միամիտ ժամանակները, երբ Օհան-ամա ծերունի ընկերները, գյուղից գյուղ, ցուպերը շավիղների քարերին ծեծկելով, քթերի տակ մի հին բան թոնթնալով, կորամեջք ու տնկտնկալով գալիս էին ջաղացը հատկապես Օհան-ամա ընտիր թյությունից մի չիբուխ քաշելու և հնությունից մի– երկու խոսք իրար հետ սրտանց խոսելու համար, և նորից տնկտնկալով վերադառնում էին իրենց գյուղերը։


Պատանի երևակայությանս համար երևում էր լուրջ, մենակյաց Օհան-ամին, իբրև նահապետական դարերի մի իմաստուն, որ վաթսուն տարիների գագաթից նայում է աշխարհին, միտք է անում աշխարհի բանը՝ ծխելով իր «համբերանքի չիբուխը»։


Իմ թարմ զգայության վրա խորհրդավոր տպավորություն էր թողնում նրա անցրած ու ապրած կյանքը և իր ապրումներից գումարած մտքերը։


Մինչև քառասուն տարին Օհան-ամին ապրել էր իրեն պապերի գյուղում, աշխատել էր օր ու գիշեր, ցանել ու հնձել, Կողբ ու արանները քիրա-քյարվանի գնացել, ծնողներին խնամել ու պատվով թաղել, քույրերին ամուսնացրել, ինքն էլ ամուսնացել և որդիներ հասցրել։


Քառասուն տարեկան հասակում գյուղում հողաբաժին եղավ։ Հարուստներն իրենց մեջ բաժանեցին բերրի հողերը և ստերջ հողերը տվին թույլերին, խեղճերին։


Օհանը զայրացավ։ Վառեց ու բորբոքեց հողազուրկների արդար վրեժը։ Գյուղի զրկված մասը ըմբոստացավ։ Հարձակվեցին, ծեծեցին ռեսին ու մի քանի հարուստների։


Գանգատը հասավ քաղաք։ Եկավ կաշառված պրիստավը մի քանի յասավուլներով (ոստիկան), հավաքեց ըմբոստներին, բարկացավ, ոտները գետին զարկեց ու քաշեց նրանց մտրակի տակ։


Արյունը կոխեց Օհանի աչքը. ձեռքը ձգեց պատահած քարին և նետեց պրիստավի կրծքին։ Ծեծվողները թև առան, հարձակվեցին յասավուլների վրա, զինաթափեցի ն նրանց, քարահալած արին պրիստավին ու ոստիկաններին և գյուղից քշեցին։


Երրորդ օրը, երբ կազակները եկան նրանց ձերբակալելու՝ նրանք գյուղից փախել էին արդեն, ելել էին սարերը, «ղաչաղ» էին ընկել։


Կարճ ժամանակի ընթացքում փախստական գյուղացիները մեկ-մեկ իջան գյուղը, ընկան հարուստների ոտները, ներում խնդրեցին և ներվեցին։


Օհանը մնաց չորս ընկերքով փախստական։ Մի ժամանակ հետո, չորս ընկերն էլ եկան, վզները դրին հարուստների շեմին, ներում ստացան։ Բայց Օհանը մնաց մենակ և անսասան։ Նա չզիջեց։ Մերժեց հարուստների պատգամը, որ ուղարկել էին նրանք — հանձնվել, զղջալ և թողություն ստանալ։


Մի օր էլ, մատնությամբ, մի գյուղում բռնվեց նա։ Ձեռները կապեցին հետևը, տարան Գյումրի քաղաքը, դատեցին և չորս տարվա բանտարկություն վճռեցին։


Երբ Օհանը բանտից ազատվեց, գյուղն եկավ, որդիները հասել էին արդեն, ուժովցել և հարստացել, բայց իրեն մենակ զգաց գյուղում, չուզեց տեսնել իր դավաճան, փոքրոգի ընկերների երեսն անգամ։ Չուզեց մնալ գյուղում, որպեսզի ստիպված չլինի պատահելու իր թշնամի հարուստներին։


Արդեն բանտում երազել էր մեկուսանալ — «աշխարհաթող» լինել։ Եվ հիմա, բանտից ելնելով՝ վճռեց և վերջնականապես տեղափոխվեց ջաղացը։ Եվ միայն շատ անհրաժեշտ դեպքերումն էր գյուղ գնում։


Անզոր եղան կնռջ և որդիների թախանձանքները՝ բեկանելու փայփայած նրա իղձը։


«Քանի ողջ եմ,— այսպես ասաց ու այսպես կտակեց իր որդիներին.— էստեղ կաշխատեմ կապրեմ, երբ մեռա, էստեղ թաղեցեք ինձի՝ իմ ծառներիս տակը»։


Եվ այսպես «աշխարհաթող» եղավ Օհան-ամին։


Այսօրվա պես հիշում եմ իմ այցելած օրերից մեկը։


Ամառ էր։ Ախուրյանում լողանալուց հետո գնացի Օհան–ամու մոտ զրույց անելու։


Օհան-ամին թիկն էր տվել ծառերի տակ։ Մի փոքրիկ արախճին մասնակի ծածկում էր «նրա գլխի նոսր, ճերմակ մազերը։ Ճակատը շա՜տ կնճռոտված էր էրևում։ Ահագին ձյունափայլ մորաքը խառնվել էր բաց կրծքի ալեխառն մազերին։ Ինքնամփոփ ծխում էր չիբուխը։ Ոտների տակ մրափում էր Ասլանը, Օհան-ամա հավատարիմ, հսկա գամփռը։


Բարև տվի և թեյ-շաքարը դրի կողքին։ Խորշոմների մեջ կորած խոհուն աչքերով նայեց ինձ։


— Գալդ բարի, աղախպորս տղա,— այսպես էր նա միշտ կոչում ինձ։


Միջօրեի ճպուռներն արևաբորբոք ճռռում էին, կարծես արևի ձայնն էր այդ, կամ ուղղակի, արևի ճառագայթներն էին ճռռոսմ այսպես բարկ ու բորբոք։


Ջաղացը ծուլորեն չխկչխկում էր։ Ջաղացի դռանը կապած կար մի խղճուկ էշ, որ եռանդով քսում էր մեջքը պատի անկյունին։ Հավերը քջուջ էին անում այս ու այն կողմ։


Ինձ տեսնելով մոտեցավ Օհան-ամու պառավը, որ եկել էր ամուսնուն այցի։


— Ես՝ չէ, թող աղեն ըսե,— դիմեց ինձ,— հայը էսօր քեֆ չունի, կըսե՝ մեջքս կցավի։ Էս չպաւմ հերիք մնա, ինչի՞ համար։ Թող տուն գա, առոք–փառոք ապրի. ջարդվելիք հարսներն ինչի՞ համար են, թող շահեն։ Էս օր-ծերաթյանը դադար չունի, մեկ գլուխ կդատի ու կաշխատի։ Ի՞նչ պիտի տանի աշխարքեն։


— Կնի՛կ, հերիք փնթփնթաս. քանի հազար անգամ ասել եմ քեզի — ես աշխարհաթող եմ եղել. ես էլ գեղն եկողը չեմ։ Խոսքս խոսք է։ Աշխատե՜լ։ Քաւնի ձեռքս բերանս կհասնի,պտի աշխատեմ։ Հո հարստության համար չե՞մ դատում, իմ աչքս կուշտ է։ Տղերքս իրանց համար, ես ինձ համար։ Իմ հացս իմ քրտինքովս պիտի ուտեմ։ Ես քեզնից լավ գիտեմ, որ աշխարքից բան տանող չի եղել, բայց մենակ թե՝ մարդս էս աշխարքն եկել է աշխատանքի համար։ Ձեռքս բան, ոտքս՝ գերեզման։ Պրծա՞նք։


Դե՛հ, էս չայ-շաքարն առ, սեղան բաց, չայդանն էլ դիր, աղախպորս տղի հետ հաց ուտենք, չայ խմենք։ Երբ պաոավը գնաց, ես հարցրի.


— Օհան-ամի, հիվա՞նդ ես։


— Չէ՛, ջանըմ, մեջքիս ցավը հո նոր չէ, հին բան է, բանտից եմ հետս բերել։ Հիմի հո դպա ջահելություն չե՞նք երթա. տվողը ինչ որ տվել է, հիմի քիչ-քիչ ետ կառնի։ Էդպես է աշխարքիս բանը։ Ես էլ կամաց-կամաց ճամփա կիստկեմ դպա հորս քովը։


Ու չիբուխը խրելով գոտկի ծալքը՝ թեթև շարժումով ոտքի ելավ։


— Էրթանք բոստանը, մեկ քիչ սոխ, թարխուն քաղենք: Էսօր կնիկս ինձի համար գառով փլավ է բերել, ուտենք իրար հետ։


Մարգերի նեղ արահետով քայլում էր Օհան-ամին՝ առանց գավազանի, նա տակավին գավազան չէր գործածում: Ասլանը կրկնկակոխ՝ լեզուն դուրս ձգած՝ հետևում էր նրան։


Ես գնում էի նրանց հետևից։


Օհան-ամին կորաքամակ էր արդեն, գլուխը բավական թաղվել էր ուսերի մեջ. հաստ, բայց կարճ ոտները դեռ տոկուն էին ու ամար։


Ասլանը՝ կապտավուն մազերավ աժդահա գաւմփռը, իր տոհմի երրորդն էր, որ ապրում էր այստեղ։ Նրա եղբայրներն ու քույրերն ապրում էին գյուղում, Օհան-ամու տանը:


Այս Ասլանից առաջ երկու Ասլան ապրել էին այստեղ՝ իրար հաջորդելով և նրանց թաղել էր Օհան-ամին բոստանի ծայրում ու վրաները քար ձգել։


Օհան-ամին թարմ կսկիծով մեկ-մեկ հիշատակում էր նախորդ Ասլանների բարեմասնույթյունները, նրանց հետ կապված դեպքերը, նրանց անձնազոհ քաջությունները։


Ասլանը Օհան-ամուց մի վայրկյան չէր բաժանվում, երբ իրար չէին տեսնում՝ անհանգիստ ու ջղայնացած որոնում էին իրար։


Իրար հետ սեղան էին նստում։ Օհան-ամին ուտում էր իր ճաշը, Ասլանը՝ իր լափը։


Ձմռան երեկոները, Օհան-ամին բուխարիկի կողքին նստած՝ լուռ, իր չիբուխն էր ծխում, Ասլանը նրա ոտների տակ, գլախը թաթերի վրա դրած, լուռ, չիբուխի ծուխի պարույկներին էր հետևում։


Երբ մեկը Ասլանի մոտ «Օհան-ամի» արտասաներ, նա աչքերը կբանար լայնորեն, ականջները կսրեր, պոչը կշարժեր։ Օհան-ամու անունը թինդ էր հանում Ասլանի հոգին։


Վա՜յ թե մեկը Օհան-ամու բացակայության ժամանակ ձեռք դիպցներ նրա որևէ իրին՝ Ասլանի զայրույթին չափ չէր լինում, կհաչեր ու կգազազեր մինչև տերը գար. սակայն ինքը սիրում էր խաղալ Օհան-ամու իրերի հետ։ Հաճախ այսպիսի հանաքներ էր անում։ Թաքցնում էր Օհան-ամու թյությունի քսակը կամ թաշկինակը, և սուտ-քուն մտած, ներքին հրճվանքով նայում էր՝ թե ինչպե՞ս իր տերը քրքրում է ամեն մի անկյուն՝ կորցրածը գտնելու, և հետո, ինքը քնած տեղից ելնում էր, որոնում, գտնում իրը և ուրախ-ուրախ բերում հանձնում Օհան-ամուն:


Մի օր, եղբորս երեխաներն Ասլանին բռնել էին դաշտում, ուժով տարել էին մեր տուն, փակել մի սենյակում, առատ միս դրել առաջը, որպեսզի այս կերպով սովորեցնեին մեր տան վրա։ Բայց երկու օր Ասլանը գրեթե ոչինչ չէր կերել, անընդհատ ոռնացել էր՝ մինչև որ մայրս արձակել էր նրան։


Եվ Ասլանն իսկույն, խելակորույս, սլացել էր Օհան-ամու մոտ։


Երբ ես մի օր Օհան-ամուն պատմեցի Ասլանի կրած տանջանքը մեր տանը, նա հանգիստ սրտով ասաց.


— Թագավորի պալատն էլ տանես ու ամեն օր հավ ու լոր տաս, էլի պտի պրծնի, գա։


Եվ ավելացրեց.


— Էս շուն է. հալա մեկ ասա՝ շուո՜ւն։ Էս մարդ արարած չէ։ Էս՝ կնիկարմայտ չէ։ Էս շուն է — հավատարմություն։ Մարդու բնույթն իսկի չի կրնա հասկանա շան բնույթը։ Մարդը սուտ է, հավատարմությունը մարդու համար անհասկանալի բան է։


Նստեցինք ծառերի ստվերում։ Ասլանը սեղանակից էր մեզ՝ մի փոքր հեռու պպզած։ Մենք գառի ոսկորները նետում էինք նրան, նա էլ ճարպկորեն այնպես էր դիրքավորում գլուխը, որ ոսկորներն ուղղակի ընկնում էին երախի մեջ և մի ակնթարթում հզոր ատաւմներով փշրում էր ոսկորները։ Օհաւն-ամին մի բաժակ օղի խմեց, մի բաժակ էլ ինձ մատուցեց.


— Խմե՛, աղախպորս տղա, խմե, որ ուրախանանք։ Էս աշխարքւում գլխավոր բանը ուրախասիրտ ըլնելն է։ Ուրախությունը բախտավորության կեսն է։ Ինչ որ ըլնելու է՝ պտի ըլնի. էս գլխեն ի՞նչ տալացուք ունենք տխուր ըլնելու։ Էս սհաթն է մեր ձեռքը, քանի էս սհաթը մեր ձեռքն է՝ ուրախ ըլնենք, մեկէլ սհաթի տերը մենք չենք, կարելի է կանք, կարելի է չկանք։


Օհան-ամին բաժակը կրկնեց։


— Ես չար բան սիրող չեմ, կռիվ ուզող էլ մարդ չեմ. ու վիճակիցս էլ շա՜տ գոհ եմ։ Էս ջաղացը, էս կտոր հողը շատ է ինձի համար։ Աշխարքը որ բաժնեն, կարելի է էսքանն էլ ինձի չհասնի։ Էնքա՜ն մարդիկ կան–անտուն, անհող, ետնյալ աղքատ…


— Է՜յ գիտի, Միրզա Մեհդի, ականջդ կանչե՝ թե որ ողջ ես. թե էն է՝ պառկել ես հողի տակ, տղերքդ ողջ ըլնեն։ Էսպես մեկ տաղ կերգեր բանտի մեջ, երկու տարի միալար։ Էդ տաղի խոսքերը մտքիս մեջ տպվել են։ Քսան տարի է՝ ամեն օր կըսեմ ինձ ու ինձ։


Կանաչ դաշտի պարզ հոլիկը

Շահի ոսկե քյոշքից լավ է,

Քրտինքովդ կերած հացը

Սուլթանների ճաշից լավ է։

Շահիրների մուղամներից

Քամու ազատ շունչը լավ է։

Հարուստ, հպարտ ախպորիցդ

Սրտամոտ օտարը լավ է։


— Լավ խոսքեր են,— ասացի ես,— բայց ո՞վ էր Միրզա Մեհդին։


— Էն աճամ էր։ Իմ տարիքիս մարդ էր։ Կեղծ փող էին գտել քովը, բերել կոխել էին բանտը։ Երկու տարի իրար հետ շա՜տ սիրով ապրանք, կողք-կողքի, մեկ ամանից էինք ուտում։ Իմ ու քու չունեինք։ Չգիտեմ՝ մեղավոր էր, թե փորձանքի մեջ ընկած.— բանտում բռնված մեկը չկա, որ իրան մեղավոր հաշվե, ամեն մարդ իրան արդար, անմեղ է հաշվում.— բայց ազնիվ, պատվական մարդ էր, իմաստուն մարդ էր, խելքի ծով. շա՜տ երևելի խոսքեր ուներ։


Կնստեր թախտի վրա, չիբուխը կքաշեր միալար ու կըսեր.— «քաշենք համբերանքի չիբուխը մինչև ազատության դուռը բացվի»։ Ես էլ նրանից սովորեցի էդ խոսքը, ես էլ կքաշեմ հիմի համբերանքի չիբուխը՝ մինչև…


— Կնի՛կ, մեկ հատ էլ լից,— ընդհատելով իր խոսքը՝ Օհան–ամին դիմեց կնոջը, և լիքը բաժակը վերցնելով, կարծես, մի վայրկյան մեզնից անջատվելով՝ հայացքը հառեց հեռուն։


— Կենա՛ցդ, Միրզա Մեհդի, ախպեր ջան,— ասաց և բերանը սրբելով դարձավ ինձ.


— Հա՛, էն կուզեի ասել՝ աշխարքը էն գլխից համբերանք է եղել ու կա…


Շա՜տ տեսակի մարդիկ կային բանտը — եփված, աշխարհատես։ Հայ ասես, թուրք ասես, էլ քուրդ, ըռուս։ Վարժապետ կար, վաճառական, գրել-կարդալ գիտցող մարդիկ։ Շա՜տ բան սորվեցի էդ մարդկանցից։ Վաստակածդ փողը քուկը չէ, կրնա ուրիշը գողնա տանի, բայց ինչ որ սորվեցիր՝ էն քուկդ է։


Մեկ լավ ջահել տղա կար՝ անունը Սարգիս։ Հարազատ ախպերը քառասուն տևսակ զրկել էր նրան, վերջն էլ հողը ձեռքից ուզեցել էր խլե։ Սարգիսը կրակ էր բացել վրեն, վիրավոր էր արել, բայց չէր սպանել։ Բանտ էին քցել մեկ տարով։ Բանն աջողի, անուշ տղա էր, գառի պես, պատվով։


Էդ ագահ ախպոր վրա Միրզա Մեհդին ըսավ։


— Ժամանակով աճամի հողը մեկ մարդ կուգա, կիջնի մեկ գեղ ու կխնդրվի՝ իրան դրկից շինեն, հող տան, ապրի։ Գեղի մեծերը կըսեն.— էս հողը քեզի. կըսե՝ քիչ է։ Կըսեն.– էն մեկն էլ քեզի. կըսե. նորեն քիչ է. էն ժամանակ գեղի մեծերը կըսեն.— Է՜յ դու ծակաչք մարդ, ահան մեր հանդը առաջդ է, վազե՛, ինչքան ոտքդ կտրեց՝ էն քեզի։ Էս մարդն էլ էնքա՜ն կվազե, էնքան կվազե, որ վերջը շունչը կկտրի, սիրտը կպատռի, կընկնի, կմեռնի… Հիմի քու ախպերն է. պատիժն առավ, մահը մոտիկուց տեսավ։ Էդքանն էլ բավական է։


— Մեկ հատ էլ խմենք ու ըսենք՝ հերիք է։


Իմ մերժումիս վրա՝ ինքը խմեց։


— Բանտի մեջ մեկ կոտր ընկած վաճառական կար, շատերի փողը կերել էր։ Ծիծաղու բան էր։ Ում փողը որ կերել էր, նրանց շատերից ամեն օր ուտելիք ու խմելիք կստանար։ Էդ բանի վրա ինքը կըսեր թե՝ ես Նոյ նահապետի պարտապանն եմ։ Ըսել է թե՝ ջրհեղեղի ժամա՛նակ, երբ որ տապանը ջրերի վրա էր, մեկ մարդ լող է տալիս դպա տապանն ու գոռում.— Նո՛յ ջան, ճոպանը քցե, տապանդ ելնեմ։ Մի՛տքդ չէ՞, որ դու եղ չունեիր, քեզի մի տիկ եղ տվի։ Նոյ նահապետը չլսելու տվավ ու մտքի մեջ ըսավ.— Ազատեմ, հետև պտի կանգնի, եղը պահանջե։ Թող ջրի տակն անցնի։


Մեկ ուրիշ մարդ մոտեցավ, թե՝ Նո՛յ, ազատի ինձի, դու լավ մարդ ես։ Էն տարին ալյուր չունեի, մեկ ջվալ ալյուր փոխ տվիր… Նոյ նահապետը տղոցը, թե՝ ազատեցեք, խեղճ է: Ու մտքի մեջ ըսավ,— որ խեղդվի, ալուրս պտի կորի. ազատեմ, կելնի, կաշխատի, պարտքը կուտա։


Հիմի էլ էս իմ պարտատերերն են։


Օհան-ամին չիբուխը լցրեց և մի կում ծուխ, առնելով ու արձակելով, շարունակեց.


— Էսպես, բանտ ըսածդ մեկ հավաք աշխարք է։ Մենակ էն զանազանությունը կա, որ աշխարքում չբռնված գողերն ու արունքտերերն են ապրում, իսկ բանտի մեջ՝ բռնված գողերն ու արունքտերերը։


Բանտի մեջ հասկացա բանի ուղն ու ծուծը. էն թե՝ ամեն, ամեն գեշ բաների պատճառն իմ ու քուն է։ Գեղ ու քաղաք իրար գզում են փողի, հարստության համար, ուրիշի աշխատանքը տանելու համար։


Ու քանի որ փողը կա, մարդ չկա, քանի իմ ու քու կա, սեր ու խիղճ չկա։ Էդտեղից էլ հարուստ ու աղքատ, զրկող ու զրկվող, բանտ արունհեղություն։


Թուրքը կըսե.— «Կուիվն ուրտեղի՞ց է։— Մեկը կուտե, մեկէլը կաշե.— կռիվն էդտեղից է»։ Ես իմ մասիս.— հաշիվս իստկել եմ աշխարքի հետ։ Ուրիշ ի՜նչ կրնայի անել։ Կռվեցի, բա՛նտ դրին, մենակ մնացի։ Մենակ մարդն ի՞նչ կարւող է անել աշխարքի սարքի դեմ։ Զարկես–զարկվես, օգուտն ի՞նչ։ Գեղ պիտի կանգնի, որ գերան կոտրի։ Հիմի՝ իմ ձեռքս առանց ուրիշի բերնից հաց փախցնելու՝ իմ բերնիս հացը կվաստակե, և էլ արդար հացս միշտ կիսել եմ ուրիշի հետ, ծանոթ-աւնծանոթի հետ:


Ուրախ աղմուկով թևերը թափ տալով եկավ խելառ Մխոն։


— Մխո ջան,— ասաց Օհան-ամին,— նստի հաց կեր։


— Մխոն էնքան ուրախասիրտ է,— դարձավ Օհան-ամին ինձ,— գիտես թե ո՛չ պառավանալ կա, ո՛չ մեռնել։ Աշխարքը իրան վրա ծախես, մեկ կոպեկի չի առնի։ Ամենեն հարուստ մարդն է, ինչու որ ամենեն գոհ ու կուշտ մարդն է։ Ամեն բանի հաղթել է։


Մխոն Օհան-ամու քրոջ որդին էր՝ մանուկ հասակից որբացած։ Մեծացել էր քեռու տանը, իբրև նրա որդիներից մեկը։ Մոտ երեսուն տարեկան կլիներ, նեղ ճակատով, մեծ քթով և բարձրահասակ։


«Խելառշունչի մեկն է», գյուղացիները այսպես էին բնորոշել նրան։ Խելառ-խելոք։ Խոսում էր անկապ, տակից-վրայից, սարից-ձորից։ Սակայն մշտական զվարթ տրամադրության մեջ էր այդ մարդը։ Թվում էր, թե՝ երբեք տխրության զգացած չէր կարող լինել նա։ Աշխարհի չար իրերը նրան բարի դեմքով էին երևում։ Ամեն բան ծիծաղի առիթ էր նրա համար — մահն էլ, մահի բոլոր տարրերն էլ — ցավ, հիվանդություն, ծերություն:


Մխոն ապրում էր Օհան-ամու հետ, թեև նրա մի ոտը ջաղացումն էր, մյուս ոտը՝ գյուղում։ Միասին վարում էին իրենց փոքր տնտեսությունը՝ բաղկացած մի-երկու տասնյակ հավերից ու բադերից և մի կթան կովից։ Միասին կռանում էին ջաղացաքարը և սարքի գցում։


Մխոն անչափ նվիրված էր Օհան քեռուն, նրա խոսքին՝ հլու-հնազանդ։ Եվ միայն Օհան-քեռու հարցերին էր լուրջ պատասխանում։


Մխոն գդակ չէր դնում, գարան-ձմեռ։ Մազերը թաղիքի պես կպել էին գլխի մաշկին։ Միայն սաստիկ ցրտերին բաշլուղ էր փաթաթում գլխին։


Երբ գդակ էին տալիս՝ նա մի կողմ էր նետում, ասելով.— «Իմ փափախս գտեք, տվեք՝ դնեմ, ուրիշը չեմ ուզե։ Իմ փափախս վեցը հատ աբասի արժեր»։


Գյուղի երիտասարդները, յուրաքանչյուր անգամ նրան տեսնելիս՝ հարցնում էին.


— Մխո՛ ջան, փափախդ ո՞ւր է։


Եվ Մխոն ամեն անգամ, օրական հարյուր անգամ իսկ, միևնույն պատասխանն էր տալիս.


— Ի՞նչը։


— Փափախդ ո՞ւր է։


— Ո՞ւմ։


— Քու փափախդ ո՞ւր է։


— Փափա՞խս, հա՛։ Քամին տարավ փափախս։ Չգիտեմ, խոլեռի տարին էր, թե քեռուս ձիու կորած տարին, մեկ սատանի քամի ելավ, աշխարք առավ մեջ, ջաղցի քարի պես պտտցուց, ֆռռացրեց։ Ես մե մենձ քարի տակ մտա, քարը բռնի, տափ եղա։ Մենակ փափախս տարավ, էդ տանելն է, որ տարավ։ Հիմի վո՜վ գիտե, փափախս ո՞ր սարի գլուխն է կորել, ո՞ր ծովերու վրեն կտմբտմբա։


Ի՜նչ փափախ, ի՜նչ փափախ, վեցը հատ աբասի արժեր։


Մխոն սեղանի ափին ծունկի եկած՝ ձեռքին ընկածը խոթում էր բերանը և խնդումերես նայում Օհան-ամուն։


— Մխ՜ո, գե՞ղն էիր,— հարցրեց Օհան-ամին։


— Վո՞վ։


— Դու գե՞ղն էիր։


— Չէ, քեռի ջան, գնացել ճամփու վրեն կայնել էի էկող–էրթացողի հետ մե-քիչ խորաթա էնելու։


— Քեռի ջան,— բարձր ծիծաղով ավելացրեց,— ըսին թե՝ հոռոմցի Բաթո աղեն մեռել է, հա՛, հա՛, հա՛, մեռել է։


Եվ ծիծաղից դողում էր ողջ մարմնով։ Օհան-ամին աչքերը մի պահ գոցեց, ձախ ձեռքով տրորեց ճակատը և ապա աչքերը վրաս հառելով՝ ասաց.


— Գռող-գռփողի մեկն էր, աղքատի շապիկը վրայից հանող։ Տեղովը որ արև-արեգակ ըլներ էդ Բաթո աղեն, էլի մեկ մարդու չէր կրնա տաքացնե։


Ողորմի՜ կողքի մեռելներին…


Եվ մի երկու ումպ թեյից հետո՝ շարունակեց։


— Լավ կճանչնայի, ինչքան որ ագահ էր, էնքան էլ կծծի էր։ Աշխարքը իրան տայիր՝ աչքը էլի մրջյունի տարած մեկ գարի հատիկի վրա կըլներ։ Ագահ մարդու փորը կրնա կուշտ ըլնի, բայց աչքը միշտ անոթի կըլնի։


Էս մարդը բան էլ չէր ուտում, միալար կդիզեր ու կդիզեր։ Տղա զավակ էլ չուներ, դիզածը մնաց փեսաներին։ Էդպես է աշխարքիս բանը՝ կծծի մարդու վիզը ոջիլը կուտե, փողը՝ ուրիշը։


— Մարդը գնացական է,— ամվտփեց իր մտքերը Օհան–ամին,— նրա լավ գործը՝ մնացական, ըսել է՝ ինքն է մնացական։ Ա՛յ, խոսքի օրինակ, էս շաքարը գցեցիր չայի մեջ, հալավ, կորավ, չկա. բայց չայն անուշցավ։ Էնպես էլ լավ մարդը կմեռնի, բայց նրա լավ գործը աշխարքը կանուշցնե։ Թե չէ աոանց լավ մարդու աշխարքը շա՜տ դառն է՝ օձի լեղի…


— Վո՞վ,— հարցրեց Մխոն։


— Բաթո աղի վրա է խոսքս, Մխո ջան։


— Որ մեկ բրդուճ հաց տար ուրիշին, ի՞նչը կծռվեր,— ասաց Մխոն քրքջալով։


— Ղուրբան եմ եղել էդ ճակատիդ, Մխո՛ ջան,— խրախուսեց Օհաւն-քեոին մի մեծ կտոր շաքար Մխոյին տալով, որը ղռթ-ղռթ աղմուկով մանրեց ատամների տակ։


Քայլ առ քայլ երեկոյանում էր։ Լեռները ծփում էին մանուշակի գույների մեջ, արևածաղիկները ոսկե գլուխները կախում էին։ Դաշտերից ու արտերից դանդաղ-դանդաղ տուն էին դառնում շինականները։


Ես վեր կացա գնալու։ Օհան-ամին ուղեկցեց ինձ մինչև բոստանի ծայրը՝ ճանապարհին մի քանի մատղաշ վարունգներ քաղելով ինձ համար։


Բոստանի ծայրին կանգնեցինք։ Օհան-ամին ծանրությամբ նայեց շուրջը — դաշտերին ու գետի փայլփլան ոլորներին, դաշտերի մեջ ձգվող շավիղներին, նայեց հեռավոր լեռներին, որոնց նայել է տասնյակ տարիների ընթացքում, և մայր մտնող արևին նայեց, ու չիբուխը վառելով ներս տարավ մի ումպ ծուխ, և ապա ծուխ ու հոգոց իրար խառնելով, ասաց.


— Է՜ է՜հ, ծերացա՜նք, ըսել է՝ եկանք հասանք ծերին։ Ամեն բանի ծերին, կյանքի ծերին, աշխարքի ծերին… Վնաս չունի։ Մեկ խնդրանք ունիմ – քանի ողջ եմ, ոտ ու ձեռով մնամ, գետնին գերի չըլնիմ, աշխատեմ, ու էստեղ, ջաղացիս դուռը նստած, համբերանքի չիբուխս քաշեմ, ու ամեն օր լսեմ բարի, ուրախ լուրեր աշխարքիս չորս դիերից, ամեն կողմերից։ Էլ ուրիշ բան չեմ ուզի…


Իմ սիրելի՜ Օհան-ամի։


Շա՜տ և շա՜տ տարիներ են անցել այն օրերից, շա՜տ բան է խավարել իմ հիշողության մեջ, սակայն անջնջելի է մնացել քո նահապետական պատկերը իմ հոգում։


Եվ հիշում եմ միշտ քո անմոոաց զրույցները, և քո համբերանքի չիբուխի խաղաղ ծուխը աչքիս առջևն է դեռ, և քո հանգիստ, հնամենի ձայնը ականջումս է տակավին…


http://my.mamul.am/am/post/22293/%D5%A1%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%AB%D6%84-%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%AF%D5%B5%D5%A1%D5%B6-%C2%AB%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%B6%D6%84%D5%AB-%D5%B9%D5%AB%D5%A2%D5%B8%D6%82%D5%AD%D5%A8%C2%BB